SREBRENİTSA SOYKIRIMI
 

Yakın tarihimizin en karanlık sayfalarından birini teşkil eden Bosna Savaşı (1992-1995) esnasında Uluslar arası Kızılhaç Örgütü verilerine göre Bosna Hersek’te 312.000 kişi hayatını kaybetti. Bu kayıpların 200.000 kadarı Boşnak halkına ait olup bu halk dünyanın gözü önünde sistematik bir soykırıma tabi tutulmuştu.

SREBRENİTSA SOYKIRIMI

Srebrenitsa, Bosna Hersek’in doğusunda Sırbistan sınırına 10 km. uzaklıkta bir Müslüman Boşnak kentiydi. Şu anda nüfusunun çoğunluğunu Sırpların oluşturduğu Srebrenitsa bölgesi 1992 yılında başlayan savaş öncesi, Müslüman bölgelerinden biri idi.

Nisan 1992’de birkaç gün dışında, Müslümanlar, Srebrenitsa’da sürekli hakim durumdaydılar. Öyle ki, Srebrenitsa, Müslüman direnişin önde gelen bir sembolü olmuş ve Boşnakça şarkılara geçmişti. Ancak bu gerçek, 11 Temmuz 1995’te tam tersine döndü. Tarihin en karanlık günlerinden biri olan bu günde, Sırp Televizyonu, soykırımın mimarı Sırp Ordu komutanı General Ratko Mladiç’in bir tepe üzerindeki görüntülerine yer veriyordu. Mladiç, Televizyon seyircilerine hitaben ‘Türklerden’ intikam alma zamanının geldiğini ve şehrin Sırp milletine bir hediye olduğunu söylüyordu.

Üç yıl boyunca Sırplar uluslar arası hiçbir anlaşmaya kulak asmayarak insanlık dışı uygulamalarını pervasızca sergiledi. Soykırım ise savaş başladığından beri Sırpların başvurduğu yegane savaş yöntemiydi. Daha savaşın ilk evrelerinde Nisan 1992’de Srebrenitsa’nın hemen dışında bulunan Bratunac köyünde, yaklaşık 350 Bosnalı Müslüman, Sırp milisleri ve özel polis güçleri tarafından ölümcül işkenceye tabi tutulmuş ve katledilmişti.

Savaş süresince sürdürülen katliamlardan biri de Srebrenitsa’da yine Sırplar tarafından gerçekleştirildi. Bosna’nın en doğusunda, Sırbistan sınırında yer alan Srebrenitsa, tıpkı Gorajde ve Jepa gibi kuşatılmış bölgelerden biri olup Bosna Sırpları için Belgrad’la aralarındaki engellerden biriydi. Çoğunlukla Müslümanların yaşadığı Bosna’nın doğu bölümü büyük oranda “temizlenmişti”; ancak çevre katliam bölgelerinden kaçıp sığınan Müslümanların toplandığı bu kasabalar direnişlerine devam ediyorlardı. Srebrenitsa’ya sığınmış 60 bin Müslüman, açlık ve kış şartlarıyla boğuşuyor, sokaklarda yatıyordu.

Mladiç hem Srebrenitsa’ya saldırıyı hem de bunu takip eden soykırımı bizzat yönetti.

Gerçekleşmeyen Adalet

Sırp güçlerin kenti güçleri altına aldığı sadece beş günde katledilen masum Müslüman sivil erkek sayısının 10.000 civarında olduğu düşünülüyor.

Müslümanları şehit ederken kurşuna dizme, yakma, diri diri gömme gibi insanlık dışı birçok yöntem uygulandı. Adamların çoğu Bratunac’ta bir okulun Bosna savaşı sırasında daha önce katliam merkezi olarak kullanılan spor salonunda şehit edildi. Beş gün süren bir vahşet sonrası yüzlercesi Nova Kasaba yakınında bir futbol sahasında şehit edildi. Görgü şahitlerinin ifadelerine göre Sırplar Boşnakları zorla kazdırdıkları çukurların önüne dizerek kurşuna diziyor, sonra da yine Boşnaklara çukuru kapatmalarını emrediyorlardı. Vahşetin boyutları o kadar ileri gitmiş ki, kıyımdan zevk alan Sırplar, Müslümanların yüzlercesini ölüm tehditleriyle çukurlara dolduruyor, ardından buldozerle diri diri gömüyorlardı. Ölenlerin büyük kısmı, toplu mezarlara gömüldü. Ölmeyenler ölmeyi istedi. 50.000 kadın ve kız çocuğa sistematik bir şekilde tecavüz edildi.

Bölgede her geçen gün yeni toplu mezarlar açığa çıkıyor. Bu güne kadar 370’in üzerinde toplu mezar (5 veya daha fazla kişinin gömüldüğü mezarlar) bulundu. 28.000 kayıp insandan 25.000’inin Bosnalı Müslüman olduğu söyleniyor. Elde edilen bulgulara dayanılarak soykırıma uğrayanların sayısının 20.000’e kadar çıkabileceği tahmin ediliyor.

11 temmuz 1995...

günlüklerin bu tarihli sayfası hâlâ ıslak...

yüreklerden akan gözyaşlarıyla sırılsıklam!... kurumamış!...

ölenlerin ruhları var üzerinde.

kelimeler birbirine karışmış. tıpkı o gün çığlıkların birbirine karıştığı gibi...

bugün yas günü! bosna üzerindeki bulutlar da yasta!

Diyor bir yürek…

Bir başka yürek cevap veriyor:

Ama dağlardaki o çığlıkları hiçbir şey silemez,

o hüzün atmosferini hiç kimse kaldıramaz,

hiçbir özür yapılanları unutturamaz.

Türkiye’nin devlet televizyonu TRT, işte bu nedenle büyük bir proje ile, ilk kez gerçekleştireceği özel bir yayınla seyircilerinin karşısına çıkıyor.

Unutturulmaya çalışılan gerçekleri unutturmamak için, yüreklerdeki bu sessiz acıya ortak olunduğu anlatmak için, hafızaları taze tutmak için...

11 Temmuz 2008 Cuma günü, Srebrenitsa Soykırımının 13. Yıldönümünde

Türkiye saati ile 07:00’den başlayarak tam 24 saat boyunca TRT INT ve TRT TÜRK Kanallarında çok özel bir canlı yayın gerçekleştirilecek.

Ankara Arı Stüdyosu’ndan gün boyu yapılacak canlı yayın sırasında Bosna/Srebrenitsa’dan naklen yayınlar, belgeseller, dramalar ve filmlerle, stüdyo konukları ve telefon bağlantılarıyla, yaşananlar bir kez daha gözler önüne serilecek.

Son bulunan toplu mezarlardan çıkarılan şehitlerden kimliği belirlenebilmiş olan 300 kişi

bir cenaze töreniyle tekrar toprağa verilirken, TRT de orada olacak ve saat 11:00‘den itibaren

BOSNA HERSEK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI tarafından düzenlenen SREBRENİTSA POTOCARI ŞEHİTLİĞİNDEKİ anma törenleri, TRT INT ve TRT TÜRK kanallarından naklen verilecek. Ayrıca soykırımın bütün boyutlarıyla işlendiği bir açıkoturum programı da yine Srebrenitsa’dan canlı olarak yayınlanacak.

TRT’nin “MAVİ KELEBEĞİN İZİNDE” adlı 24 saat sürecek yayınıyla

Dünyanın kalbi Srebrenitsa’da atacak.



Bir daha asla bu karanlık sayfalar tarihe girmesin diye......



Merhaba,

TRT INT ve TRT TÜRK Televizyonları Srebrenitsa Soykırımının 13. Yıldönümünde 24 saat sürecek bir yayın yapacak. Srebrenitsa’da yapılacak törenlerin ve orada yapılacak açıkoturumun da yer alacağı yayınlarda; stüdyo konukları ile söyleşiler, telefon bağlantıları, soykırımla ilgili yerli ve yabancı belgeseller ve dramalar yer alacak. Yayınla ilgili bülten aşağıdadır. Bilgilerinize sunar dostlarınıza duyurulması hususunda ilgilerinizi beklerim.

Saygılarımla.

Arslan Küçükyıldız

TRT Yurtdışı Yayınlar Müdürü


11 Temmuz 2008 Cuma günü saat 07.00’de görüşmek üzere…

--->: SREBRENİTSA SOYKIRIMI
 

Soykırım mı?
Bugün Prijedor ıssız ve nispeten sakin bir kasaba görüntüsünde...
Sana Nehri bunaltıcı sıcaktan kaçan gençlerle dolu...
Kasaba önce ezan sesiyle, sonra kilise çanlarıyla uyanıyor.
Savaş sonrası dönenlerle birlikte Müslümanların sayısı 22 bine yükselmiş.
Sead Jakupovic ilk dönenlerdenmiş. Şimdi kanlı toprağa yeniden tutunmaya, dün aniden düşmana dönüşen komşularına yeniden ısınmaya çalışıyor.
Tansiyon kısmen düşmüş, güvenlik biraz daha düzelmiş.
Omarska tekrar maden ocağına dönüşmüş.

Ama "Her şey yoluna girdi" demek için çok erken...
Şimdi de işsizlik, yoksulluk, bu topraklardan terke zorluyor Bosnalı Müslümanları...
Trajik bir şey ama ufukta görünen yegane toplu para, onlara yönelik toplu kırımın bedeli:
Uluslararası Adalet Divanı 60 yıllık tarihinde ilk kez bir devleti "soykırım" iddiasıyla mahkeme önüne çıkardı.
Sırpların yargılaması sürüyor ve önümüzdeki yıl bitmesi bekleniyor.
Davayı Bosna kazanırsa milyonlarca dolar tazminat alacak.
Ve kanlı bir savaşın bedeli, o savaşın yaralarının sarılmasında kullanılacak

--->: SREBRENİTSA SOYKIRIMI
 

"400 yıl yönettiniz, sonra bırakıp gittiniz"

Sead Jakupovic
Sırplar Osmanlının Kosova Savaşı'nı hiç unutmadılar. Bize her saldırışlarında "Siz o zaman bizi öldürmüştünüz" diyorlardı.
Osmanlı 400 yıl burada kaldı. Sonra bizi yalnız bırakıp gittiniz. Savaştan sonra dünyanın her yerinden işadamları, yatırımcılar geldi. Türkler yoktu.
Savaşta 10 bin ev, okul, hastane yıkıldı. 1998'den bugüne uluslararası toplumun, Batılı sivil toplum kuruluşlarının yardımıyla 6 bini yeniden yapılabildi. Altyapı yeni bitirildi. Hâlâ yapılacak çok iş var. Ama sizden gelen giden yok. Gelen Türk ya da Müslüman heyetler de Saraybosna'nın ötesine geçmiyor. Buralara gelmiyorlar. Oysa biz Sırpların arasında yaşadığımız için burada durum çok daha acil...
Şu anda 67 bin Sırp, 22 bin Müslüman var Prijedor'da...

Yardım gelmezse, iş yaratılmazsa çoğu göçecek ve burası bir Sırp şehri haline gelecek.
Düşük faizli krediye, iyi koşullarda yatırım ortaklığına ihtiyacımız var. İnşaat işi var. Yediğimiz domatesin yüzde 90'ı Türkiye'den geliyor. Burada ortak seralar kurabilir, ortak tarım projeleri yürütebilir, istihdam sağlayabilir, buradan ihracat yapabiliriz. Bu, para yardımından da önemli...
Yarın mı? Ben iyimserim... Yeterince yardım gelmemesine rağmen gelecekten umutluyum.

--->: SREBRENİTSA SOYKIRIMI
 

ÖLÜM ÇİÇEKLERİ Saraybosna Genel HikayeSİ

Avrupa’nın göbeğinde 312 bin kişi öldü.35 bini çocuktu.50 bin kadına tecavüz edildi.2 milyon kişi evini terk etti.18 bin kişi ise hala kayıp.
Sırpların savaş sırasında katlettiği Müslümanların cesetlerinin bulunduğu toplu mezarlar yıllar sonra Bosnalıların kelebekleri takip etmesiyle bulundu. Kelebekler tek bir çiçeğin üzerine konuyordu ve o çiçek sadece Bosna’daki toplu mezarların üzerinde çıkıyordu. Bu çiçeklerin adına Ölüm Çiçekleri deniyordu. Bosna’da Ölüm Çiçekleri sayesinde 300 toplu mezar bulundu....