[Esengül]

İbadetlerin evler dışında yapıldığı cemevlerinde "12 İmamlar'a" atfen 12 post bulunur. Bu postlara Alevi büyüklerinin adları vermiştir. Bu post sahiplerinin makamları bugün de sembolik olarak Alevi-Bektaşi geleneğinde yaşamaktadır. Bu postlar cem evinde mürşit ve rehber postları dışında mürşit (dede) postunun sağına ve soluna, yani ocak makamının sağına ve soluna serilir. Bunların adları sırası ile şöyledir:

1) Horasan postu (Hacı Bektaş Veli Makamı)
2) Aşçı postu (Seyit Ali Sultan Makamı)
3) Ekmekçi postu (Balık Sultan Makamı)
4) Nakip postu (Kaygusuz Sultan Makamı)
5) Atacı postu (Kamber Ali Makamı)
6) Meydancı postu (Sarı İsmail Sultan Makamı)
7) Türbedar postu (Karadonlu Can Baba Makamı)
8) Kilerci postu (Hacım Sultan Makamı)
9) Kahveci postu (Şeyh Sazeli Sultan Makamı)
10) Kurbancı postu (Halil İbrahim Makamı)
11) Ayakçı postu (Abdal Musa Sultan Makmaı)
12) Mihmandar postu (Hızır Makamı)

"12 hizmet" görevlileri Cemin başından sonuna kadar hizmetlerini sürdürürler. Cemi, dede oturduğu posta dua okuyarak açar. Dedenin duası şöyledir. "Bu post, Şahı Merdan Ali postudur. Bu post, üçlerin, beşlerin, 12 İmamlar'ın kırkların postudur. Bu post Hünkar Hacı Bektaş Veli'nin postudur. Bu post oturmak için, bu demi sürmek için, sırrı hakikate varmalı, dört kapı kırk makamı bilmeli, vahdet-i vücuda ermeli… Ele, dile, bele sahip olmalı. Her türlü kötülüğü, kini, kibri ve düşmanlığı gönülden uzak tutmalı. Ya Allah, Ya Muhammet, Ya Ali! Üçler, Beşler, Yediler, On İkiler, On Dört Masumlar, On Yedi Kemerbestler, Kırklar, Pirimiz Hünkar Hacı Bektaş Veli yardımcımız, bekçimiz ve gözcümüz ola… Ceminiz bizi birleştirici ola, dil bizden, uymak canlardan, yardım Allah'tan, nefes pir'den hizmet bizden ola… Gerçeğe hü diyelim hû…" Dede ve katılan konuklar ibadet başlamadan önce toplumun sorunları ile, ülkenin ve dünyanın sorunları ile ilgili sohbet yaparlar. Bu sohbetlerde çok verimli canlı üretken tartışmalar olur. Toplumsal ve dinsel konular tartışılır. Karşılıklı bilgi alışverişi yapılır. Bu sohbet bazen Ceme katılan fertlerin katılımı ile saatlerce sürer. Ceme katılan kırgın ve dargınlar da ibadetten önce barıştırılır. Bunun işareti olarak cem başlamadan önce her can yanındaki canı niyaz eder. Cemde herkes yüzyüze bakacak tarzda halka şeklinde oturur. Bunu, "duvara değil, dindara, cemale, yüze bakmak" olarak ifade ederler. Dede cemaate, "edep erkan" diyerek duayı okur ve Cem başlar. Dede, "ey canlar aranızda birbirinden incinen, gücenen, bilerek veya bilmeyerek hata etmiş olan varsa meydana gelsin, şikayetini söylesin" der. Şikayeti olan varsa çıkar, yoksa cem başlar. Dede arkasından; "Bu cem, barışıkların cemidir. Burada kinin, kötülüğün yeri yoktur. Elini, diline, beline sahip olmayan nefsine hakim olmayan bu Ceme giremez" der. Devamında ise, "Yolumuz; sevgi, barış, kardeşlik, dostluk yoludur" der. "İçinde kötülük olanlar kötü huyları olanlar bu yola gelmesin" der. Bu sırada zakirler; bağlamaları ellerine alırlar, bağlamaları niyaz ederler. Dededen duasını alır ve oturdukları yerde bağlama çalmaşa başlarlar. Bu çalınan nefesler, duazı imamlar ve mersiyeler esas olarak; Şah Hatayi, Pir Sultan, Virani, Fuzuli, Yemini gibi alevi ozonlarının Hz. Ali, Ehlibeyt, 12 İmamlar, Kerbela Olayı vb. ile ilgili söylenen nefeslerdir. Ozanların çalıp söylemeleri saatlerce sürer. Arada dede dua okur, katılan canlar toplu halde secde ederek niyaz ederler.Halkadaki oturuş tarzı ile edilen secdeye "halka namazı" adı verilir. Bağlama eşliğinde kadın ve erkek canların katıldıkları bu ibadette o denli uygulu anlar yaşanır ki, bazen tüm toplum dede ile birlikte ağlar. Adeta ayrı bir dünyaya yolculuk yapılır. Cemde duygunun, sevginin dorukta olduğu bir anda ise, dedenin işareti ile birlikte; kadın-erkek canlar "turnalar gibi semah dönmeye" başlarlar. Kendilerinden geçercesine müziğin ritmi ile döner dururlar. Nefeslerin söylenmesi ve semah dönülmesi ortalama 5-6 saati alır. Arkasından getirilen ya da pişirilen lokmalar dağıtıldığında çoğu kere cemevinde sabah olur. Cem bitirme duası (gülbengi) dede tarafından okunarak ceme son verilir. Bu dua ise şöyledir: "Bismi Şah. Allah Allah. Oturana, gidene, kazasız, belasız evine varana, eşine niyaz edene, sağ yatıp selamet kalkana, Allah, Muhammet, Ali, Pirimizi Hünkar Hacı Bektaş Veli demine, devranına hü… Ali haldaşınız, Hızır yoldaşınız ola… Gerçeğe hü.." Böylece cem bitmiş olur.