Ney ve hikayesi ..
Bu, neyin var olusuyla ilgili bir hikayedir..
Bir gün Hz. Muhammed, damadi Hz. Ali’yi yanina cagirip ona bir sirrini vermis.. Hz. Ali bu büyük sirrin üzerindeki agirligina dayanamiyor, baskalarina da anlatmak istiyormus.. Sonunda bir gün bir kuyunun basina gelmis ve basini kuyunun icine egerek Hz. Muhammed’in bu esrarli sözlerini tekrarlamis.. Daha sonra Allah bu kuyuda son derece uzun bir kamis yaratmis.. Ordan gecmekte olan bir coban da bu kamisin ucunu keserek kendine bir saz yapmis.. Bu cobanla bir gün karsilasan Hz. Muhammed, Hz. Ali’ye söyledigi sirlarin cobanin kamisindan ciktigini duymus ve Ali’nin sirrini tuttugunu anlamis. Hz. Ali, yaratilan mucizeyi görünce de Hz. Peygamber’e olan bagliligina sükretmis..
Mevlana Celaleddin de Mesnevi isimli eserinin ilk 18 beyitinde neyin sevgiliye ulasamamanin, yani Allah’a ulasamamanin şikayetini anlattigini ifade eder.. Mevlana’nin verdigi bu isaretten sonra ney, mevlevi ayinlerinin, yani sema törenlerinin bir sembolü olmustur.. Ve tarih boyunca dervislerin, erenlerin sembolü olarak kabul edilmistir.. Kizgin günesin altinda yatan kamislar, ait oldugu vatanindan, yani sazliktan koparilarak delik acmak icin kizgin demirlerle yakildiginda, insan gibi feryat eder.. Iste bu feryat, duyulan acinin belirtisi degil, aslina dönme isteginin, vatanina, kamisliga kavusma arzusunun yakarisidir.. Bir nevi ruhlarin Allah’a kavusma arzusu olarak da aciklayabiliriz.. Ayrica cok ilginctir ki ney kamisi de tipki insan gibi 9 ayda meydana gelir ve sazliktan koparilir.. Bebegin ana vücudundan kopmasi gibi.. Insan bogazinda sesi saglayan 9 bogum vardir, ney de 9 bogumdan meydana gelir, bu yüzden karakter olarak insan sesine en yakin enstrümandir.. Neydeki deliklerin sayisi (9) insan vücuduna esittir..