Tekil Mesaj Gösterimi
Alt 16.09.2008, 13:05   #2
gul-i_ahmer
Usta Yiğido
 
gul-i_ahmer - Ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
 
gul-i_ahmer Şuan gul-i_ahmer isimli Üye şimdilik offline Konumundadır
Son Aktivite: 27.08.2010 16:43

Üyelik Tarihi: 15.09.2008
Yaş: 35
Mesajlar: 698
Tecrübe Puanı: 641 gul-i_ahmer FAZLA SÖZE GEREK YOKgul-i_ahmer FAZLA SÖZE GEREK YOKgul-i_ahmer FAZLA SÖZE GEREK YOK
Standart Cevap: GÜRÜN İLÇESİ’NDE DÜĞÜN ADET VE GELENEKLERİ HAKKINDA

DEVAMI

ERKEKLERİN OYNADIKLARI (ÇEKMıŞ OLDUKLARI) HALAYLAR:

1- Sivas halayı (ağırlama)

2- Abdurrahman Halayı

3- Hırpali

4- Tanzara

5- Keçiko

6- Kırıkhan

7- Habuduyar

8- Narey

9- Cane cane

10- Halaylım yar

11- çiftetelli

12- Sinsin (Kızık havası)

13- Güreş (Kızık havası)

14- Delilo



B- KADINLARIN OYNADIKLARI (ÇEKMİŞ OLDUKLARI) HALAYLAR:

1- Madımak

2- Sivas halayı

3- Küstüm

4- ılvanlım

5- Tombulum

6- Misket

7- Konyalım

8- Adanalı

9- çiftetelli

10- Biribirilerine



C- DÜĞÜNLERDE ÇALINAN DİĞER (OYUN) HAVALARI

1- Seğmen yürütme havası

2- Gelin indirme havası

3- Gelin bindirme havası

4- Oturak havası

5- Ömeroğlan

Düğün evinde akşam olunca evine dağılanlar tekrar toplanırlar. Bir ara gençler tekrar davul zurna eşliğinde halaylar çektikten sonra işi Sinsin oynamaya ve tura oynamaya dökerler. Bundan da usandıktan sonra güreşmek isteyenler aranır. Eğer istekli olanlar olursa bunlar için de Kızık Pehlivan Havası (veya Köroğlu havası) çalınır. Daha sonra da davul zurna kadınlar için çalmaya başlar. Erkekler ise bilhassa da düğünlerde ayrı bir şenlik olan yüzük oynama faslına geçilir. Yüzük oynama ise kısaca şöyledir: Yüzük oyununu oynayacak olanlar iki guruba ayrılırlar bu iki gurup da birbirlerinden gizlice kahve fincanlarının içine bir yüzük saklarlar. Hangi gurubun adamı yüzüğü bulursa yüzük saklama işi o tarafa geçer. Bu defa bunlar saklar diğer taraf aramaya başlar. Eğer bulamazlarsa yüzüğü saklayan taraf yüzüğü bulamayan tarafın adamlarının alınlarına islendirilmiş fincanın arkasıyla mühür vururlar. İkinci seferinde de bu karalanmış yeri bir arkadaşına ceza olarak yalattırırlar. Bu arada da yöremizin mani, tekerleme, ninni gibi halk kültürünün ayrılmaz bir parçası olan ve adına da “Toraman” dediğimiz bir nevi hiciv veya tekerleme olan dörtlükler yenilen tarafa hakaret vb gibi olsun diye söylenir. Bu işi özel olarak her düğünde söyleyen kişiler bulunmaktadır ve yüzük oyunlarının da aranılan kişileridirler. Bu toramanlardaki özellik yenilen tarafı hicvetmek veya abes şeylerle bile hicvetmektir. Toraman söylemeye ise yüzüğü ilk kez bulan taraf söylemeye başlar. Yüzüğü ilk bulmaya ise “Güldeste” adı verilmektedir. Toramanlara misal olması bakımından aşağıya iki adet toraman yazmayı uygun bulduk:

“Aldım aldım alamadım

Bir destegül çalamadım

Ohoy leyli lice canım

Va hay leyli lice canım”



Yüzüğü buldu eşimiz

Hayra döndü işimiz

Ohoy leyli lice canım

Va hay leyli lica canım.”

Yüzük oyununun sonunda da oynayanlara düğün sahibi tarafından bir yemek hazırlanmışsa yemek verilir veyahut alınmış olan çerezden dağıtılır. Gece geç saatlere kadar süren bu oyun da bittikten sonra herkes evine dağılır. Düğün sahipleri de az da olsa uykusuz kalmamak için onlar da yatarlar.

Sabahleyin erkenden kalkan (Sabah namazından önce) düğün kahyası ile düğünün kahvecisi (düğün kahyası düğünün yönetiminden sorumludur. Kahvecisi ise gelene gidene kahve yapmak ve şeker kolanya tutmakla görevli) düğün sahibinin yakınlarını giderek evlerinden habersizce yakalayarak çoğu kez elbiselerini giyinmelerine bile fırsat vermeden o şekilde yakalayarak götürmüş oldukları bir eşek üzerine ters bindirerek getirirler ve düğün evine getirirken de yolda buldukları çamur vb gibi pis şeyleri de üstüne başına sürerler. Bu haliyle getirirler ve böylece diğer bindirecekleri kişileri de topladıktan sonra bunları düğün evine getirirler ve davul, zurna oyun havası vurur bunlar da halayın başına durur böylece bir şenlik meydana getirirler. Ters eşeğe bindirilenler davulcu ve zurnacıya bahşiş verirler. Düğüne gelenler de içtikleri kahveden sonra (köylerde) kahveciye bahşiş vermeleri de adettendir.

Düğün evinde gün erkenden başlar. Kuşluk vaktine doğru düğün evi şenlenir. Öğleye doğru da kadınları davul ve zurna eşliğinde yengeler (Düğünü olan damatın yakını olan genç kadınlar) ev ev dolanarak seğmen toplarlar. Bu dolanma da davul ve zurna eşliğinde yapılır. Öğlen sırasında da kız evine kına yakmaya gidilmek üzere yola çıkılır. Eğer kız evi uzak yerde ise giden ona göre hazırlanır. Yok eğer köyün içinde ise herkes giderler.

Bu arada dışarıdan yani uzaktan gelen düğüncüleri (seğmen) düğün kahyası davul ve zurna eşliğinde karşılar ve onları düğün evine davet eder. Bu iş için davul ve zurna “Seğmen karşılama havasını çalmaktadır. Eskiden düğüne davet eden kadına okuyucu veya okuntucu adı verilirdi. Ve düğüne davet eden erkeğe ise “Mumcu”adı verilirdi. Kadın çağırıcı peşkir, kibrit, bizaz, bardak vs. gibi eşyalar dolaştığı evlere verirken şimdi bu adet de kaldırılmış durumdadır. Eskiden düğüne gidenler tarafından heybe içinde birtakım hediyeler götürülürdü. Şimdi ise bu adet kalkmış durumdadır. Yani eskide adet olan “Heybe götürme” adetinin yerini günümüzde “Okuntu vermek” geleneği almıştır. Okuntu verme işi ise; düğüne çağrılanlarca düğün sahibine verilen yakınlığına göre oranı değişmekte olan para miktarıdır. Okuntu verme işini erkekler yaptıkları gibi kadınlar da yapmaktadırlar. Ve bu iş de genelde gelin gelip düğün yemeği yendikten sonra olmaktadır.

Bayrak uzunca bir sopanın ucuna bağlanmış kırmızı bir bezdir. Bayrak gençler tarafından evin damına çivilenir. Bayrak çivilenmeden gençler oğlan tarafından ve sağdıç evinde de sağdıç tarafından bahşişlerini alıp bayrağı çivilerler. Birinci gün oğlan evinde halaylar çekilir. Halay, hava müsait ise açık havada yoksa genişçe kapalı bir yerde çekilir. İkinci gün sağdıç evinde yemek hazırlanır, köy halkı davet edilerek sağdıç yemeği yedirilir. Düğün kahyası düğün sırasınca oğlan, kız tarafına ve sağdıca işlerinde yardımcı olur. Kahveci de düğün süresince oğlan, kız ve sağdıç evinde toplananlara çay dağıtarak bahşiş alır. Düğünün ikinci gününden başlayarak düğüncüler kız evine gidinceye değin davulla yakınlarını, akrabalarını davet eder ve evlerine davulla gider. Oğlan evine gidenler ise okuntu olarak para,elbise,hayvan vs. götürürler. Düğünün üçüncü günü oğlan evi kız evine kına davarı gönderir. Gönderilen kına davarı kız evinde yemek yapılır. Düğün son günü oğlan tarafından bir kadın köyü dolaşarak köy halkını oğlan evine davet eder. Oğlan evinde toplanan düğüncüler traktörlerle kız evine giderler.

Düğün kahyası düğüne bilhassa da köyün dışından gelen misafirlerin rahat ettirilmesi hususunda çok dikkatli ve titiz davranmak zorundadır. Her misafirin kaldığı eve giderek onun rahat ettirilip ettirilmediğini sormak zorundadır. Aksi takdirde akşamleyin düğün evinde toplanıldıktan sonra kurulan geleneksel mahkemelerde gelen misafirin şikayeti üzerine yargılanarak para verme veya orada bulunanlara bir miktar kuruyemiş gibi (çerez cinsinden) yiyecekleri almak cezasına çarptırılır ve bunu da onun yapmak zorunluluğu vardır.

Sırası gelmişken bu ceza verme ve mahkeme kurma geleneğinden söz etmek yararlı olacaktır. Ceza vermedeki amaç düğün sahiplerini veya damadın yakınlarını (ağabeyini, amcasını, dayısını, kayınbiraderini veya diğer yakınlarını gibileri) herhangi bir suç isnat ederek onları cezalandırmaktır. Bazı zamanlarda da birtakım kurallara uymadığı veya üzerine düşen vazifeyi yapmadığı kanaati hasıl olunca bu mahkeme kurulur ve gerekli ceza verilir. Kurulan mahkemenin iki jandarması, savucusu ve hakimi olur. Şahitler bulunur ve bir de şikayetçi bulunur. Bu şikayet üzerine mahkeme tutuklama emrini verince jandarmalar suçluyu alır getirirler. Buradan mahkeme edildikten sonra (geleneksel halk mahkemesi) cezalar verilir. Verilen cezalar ise; suya basma üzerinden su dökme, para cezası, çerez alma, falakaya yatırma, herhangi bir hayvanın taklidini yapma, veya türkü çağırma gibi cezalardır. Bu ceza verme geleneği kınanın yandığı gün olduğu gibi bir de gelin indikten sonra ve damadın yanında toplanıldığı vakit yapılmaktadır ki bu da genelde aynı şekilde olur. Ayrıca damat ile sağdıçın oturmuş oldukları sandalyeye kim oturursa o kişi de mutlaka cezalandırılır. Ayrıca da damadın çalınması (hırsızlanması) veya herhangi bir eşyasının kaybolması durumunda da sağdıç cezalandırılır. Bu ceza da genelde para cezası olur ve toplanan paralar da damada hediye olarak verilmektedir.

Eğer kına yakmaya gidilen yer yani gelinlik kız köyün dışındaki bir yerde (köyde veya şehirde ise) düğüncü gitmişken gelinin çehiz senedini de tanzim ederler. Çehiz yazma geleneği de bilhassa da köylerde başlı başına bir gelenektir. Kız tarafının da oğlan tarafının da almış oldukları tüm eşyalar kızın çehizi olarak yazılır. Kız tarafı çeyizin fiyatlarını oldukça kabarık fiyatlarla yazdırmaya çalışırlarken oğlan tarafında oldukça düşük fiyatla yazdırmaya çalışırlar. Orada bulunanlardan bir kız tarafının adamı bir de oğlan tarafının adamı fiyatları söylerler. çehizi genelde ya köyün imamı veyahut köyün öğretmeni yazar ve bu tutulan listenin başına “Filan köyde filanın kızı filanın çehiz senedidir” diye başlık atar. Sırasıyla eşyalar yazıldıktan sonra da en sonuna kızın ziynet takıları yazılır. Ziynet takısının tam fiyatı yazılır. çehiz senedinin yazılması her iki tarafın bu senedi imzalaması ve herhangi bir köyün (kızın köyünün veya damadın köyünün muhtarının) mühürlemesiyle de yazma işlemi sona erdirilir. Çehiz senedini yazan kişiye çorap gibi bir eşyanın hediye edilmesi de adettendir. Ayrıca davulcu ve zurnacıya da birer havlu gibi şeyler de hediye edilir. Bu arada da en sona doğru çehiz senedi yazılırken sıra sandığa gelince sandığın üzerine bir küçük çocuk oturtularak düğün sahiplerinden bahşiş istenir. Bu bahşiş alındıktan sonra veya bağışlandıktan sonra da sandık yazılır. Eğer gelin başka köyden götürülmekte ise bu çehiz işi yazılırken bu arada da kadınlar kına yakar kına yakma işi ise yöremizde başlı başına bir ayrı gelenek ve adet işidir.

.

KINA YAKMA GELENEĞİ



KINA TÜRKÜSÜ



Seğmenin geldi duruyor

Herhal kına yakıcılar

Kızım yeni umudum kesildi

Seni benden alıcılar

Alıcılar alıcılar

Yad yabancı olucular

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Kapımızın önü kavak

Dalın kırdım ufak ufak

İşte ana gelin oldum

Elim kına yüzüm duvak

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Gidiyorum gidiyorum

Vatanı terk ediyorum

Gidiyorum gidiyorum

Vatanı terk ediyorum

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Ben gidiyom ağlamayın

Beni yolumdan eylemeyin

Bir gecelik misafirim

Ne’olur bana söylemeyin

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Ben gidiyorum hele

Mele benim anam mele

Gurbete giden kızın

Gör başına neler gele

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Baba kızın çok muyudu

Bir kız sana yük müyüdü

Kör olası emmileri

Hiç oğlunuz yokmu yudu

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Gittiğim yer gayet ırak

Bırak beni anam bırak

Gayri zamanım geldi

Gerçek evimizden durak

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Anam ağlar babam ağlar

Bacım ciğerimi dağlar

Kurban olam gardaşıma

Geldi kuşağımı bağlar

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Ben gediyom ağlamayın

Bu gecelik misafirim

Beni yoldan eğlemeyin

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo gelin gınası



Ben gediyom ağlamayın

Bu gecelik misafirim

Beni yoldan eğlemeyin

Nolur bana söylemeyin

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin babası

Yahılıyo gelin gınası



Gapımızın önü kavah

Odun gırdım ufah ufah

İşde ben gelin oldum

Elim gına yüzüm duvah

Beni yoldan eğlemeyin



Ben gidiyom hele hele

Mele benim anam mele

Gurbete giden gızın

Gör başına neler gele

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Çahtılar çahmah daşını

Gurdular düğün aşını

Çağırın gız gardaşını

Bağlasın al guşağını

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Atladı geçti eşiği

Sufrada galdı gaşığı

Böyük evin yahışığı

İştegoydumgidiyom
Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Baba gızın çoh muyudu

Bir gız sana yükmüyüdü

Kör olası emmileri

Heç oğlunuz yok muyudu

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Gettiğim yer gayet yahın

Gediyom anama bahın

Gettiğim yer el gapısı

Sahın benim gızım sahın

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Gettiğim yer gayet yırah

Bırah benim anam bırah

Gayrı zamanım geldi

Gidek evimizde durah

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Gız anası, gız anası

Gapında mumlar yanası

Hanı bunun öz anası

İşde goydum gediyom

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası



Yazıya bostan ekeller

Siyecini berk çekeller

Gurbet ele giden gızın

Gözüne sürme çekeller

Gız anası, gız anası

Çağırın gelsin anası

Yahılıyo düğün kınası

MEHMET ALİ ÖZ

DEVAMI VAR
gul-i_ahmer isimli Üye şimdilik offline Konumundadır   sendpm.gif Alıntı ile Cevapla