Sivas için altınçağ önerileri: kökler ve gelecek!

[Sivaslilar.Net]

KENT MEYDANI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER…

Sivas’ın merkezi, şehrin kalbi, binlerce yılın birikimini bünyesinde taşıyan kent meydanımız, belki daha popüler bir ifadeyle ‘Sivas Kent Meydanı ve Selçuklu Parkı’ için bugüne kadar atılan adımlara bir yenisini daha eklemek, yapıla gelen projelere yeni projeler dahil etmek ve Sivas’ı kent meydanıyla ‘meydan’ okuyan bir şehir haline dönüştürmek Sivas’ı yönetenlerin, Sivas’a sevdalı bütün insanların gündeminde yer almalı.

Öncelikle bu alanın tarihine kısaca bir bakalım, yakın geçmişte ne gibi işler yapıldığına göz atıp, yakın ve orta vadeli gelecekte bu alan için daha fazla neler yapılabilir, hangi projeler geliştirilebilir, bunun üzerinde kafa yoralım.

Başta Valilik Binası olmak üzere Kongre Müzesi, Jandarma Binası, Buruciye Medresesi, Çifte Minareli Medrese, Şifahiye Medresesi ve Daruşşifası, Kale Camii, Kale Hamam kalıntısı gibi Selçuklulardan, Osmanlılardan ve Cumhuriyet’in ilk yıllarından köklerini alan muhteşem tarihi eserlerle çevrilmiş bu alan bugün olduğu gibi yüzlerce yıllık geçmişte de Sivas şehrinin merkezi idi. Şu an Valilik Binasının bulunduğu yerde Selçuklular ve Kadı Burhanettin Devleti’ne ait sarayların bulunduğu söylenir. Hatta yakın bir tarihe kadar mevcut Valilik Binamıza bile halk arasında ‘Saray’ denirdi.

Her birisi çok kıymetli birer sanat eseri olan tarihi eserlerden oluşan bu alan için Cumhuriyet’in ilk yıllarından beri bir takım düzenlemeler yapıla geldi ama son yıllarda en kapsamlı düzenlemeler eski belediye başkanımız Sami Aydın döneminde yapıldı. Bu dönemde yapılan çalışmalar ile birbirinden kopuk olan ve bir bütün halinde bu alanı değerlendirmeye engel teşkil eden görünüm ortadan kaldırılarak, Valilik binasından Çifte Minareli Medrese’ye kadar olan bu büyük alan tek bir kompleks haline dönüştürüldü. Bu çalışmalarla Sivas belki de Türkiye’de sayıca çok az olan ve birkaç taneyle sınırlandırabileceğimiz şehir meydanlarından birisine kavuşmuş oldu. Şu an restorasyonu süren Şifahiye Medresesi ve Çifte Minareli Medrese, yakın gelecekte restorasyonu başlayacak olan Kale Hamamı, Kale Camii ve Kongre Müzesi’nde çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte artık göğsümüzü gere gere Türkiye’nin tarihi eserlerle çevrili, muhteşem abidelerle iç içe en güzel şehir meydanlarından birisine kavuşacağımızı çok rahatlıkla söyleyebiliriz.

‘Şehir Meydanı ve Selçuklu Park’ ismini verdiğimiz bu alanda bulunan abidevi eserlerimizle gurur duyuyor ve bu eserlerimiz için yapılan çalışmaları takdir ediyoruz. Ancak bu durum yapılmasını istediğimiz, gerçekleşmesini hayal ettiğimiz bazı projeleri veya kusur olarak gördüğümüz bir takım eksiklikleri ifade etmemize engel değil. Bilakis Sivas’ımızın göz bebeği olan bu meydanın daha da güzelleşmesi, daha önce de belirttiğimiz gibi Sivas’ın diğer şehirlere meydanıyla ‘meydan’ okumasını sağlayabilecek bir takım çalışmaların yapılması gerektiğini söylemek üzerimize vazifedir.

Öncelikle tarihi kent meydanımızın muhtemel genişleme alanlarına bir göz atalım ve her bir yöndeki genişleme alanlarında yakın ve orta vadede yapılabilecek çalışmaları özetleyelim. Tarihi kent meydanını güzelleştirecek ve genişletecek birinci çalışma sahası Adliye Sarayı, Nüfus Müdürlüğü ve Belediye binalarının bulunduğu alandır. Bahsi geçen üç binanın da yıkılıp yerlerinin tarihi şehir yapısına aykırı düşmeyecek şekilde dizayn edilmeleri, özellikle yeşil alan olarak hazırlanmaları gerektiği kanaatindeyiz. Bu düzenleme ile şu an Belediye binasının arkasında bulunan ve çukurda kalmış izlenimi veren Osmanlı eseri Ali Ağa Camii de yukarıda saydığımız tarihi eserlerle buluşmuş olacaktır. Öte yandan şu an Postane binası olarak kullanılan bina da Sivas’ın şehir hafızasında önemli bir yer kazanmış olması sebebiyle erken dönem Cumhuriyet eseri olarak tescil edilip korumaya alınmalı ve tarihi eserlerden oluşan bu alana, dış cephesinde yapılacak bir takım küçük makyaj çalışmalarıyla birlikte dahil edilmelidir.
Tarihi kent meydanı ve Selçuklu park kompleksine dahil edilmesi gereken ikinci bölge tarihi Jandarma binasının kuzey ve kuzeydoğusunda bulunan askeri lojmanlar ve orduevidir. Burada bulunan lojmanlar ve orduevi şehir içerisinde bulunan ve askeriyeye ait başka bir alana çok rahatlıkla taşınabilir. Lojmanların ve orduevinin taşınmasıyla açılacak olan bu alan, yine tarihi meydan ve abidevi eserlerin yapısına uygun bir şekilde dekore edilmeli, kent meydanının içerisinde ve tarihi eserlerin arasında haklı olarak geçen yıllarda barındırılmayan yoğun ağaçlı bir ortam, kent meydanını çevreleyecek bu alanlarda oluşturulmalı, bu alanlar ağacı ve yeşili bol parklar haline getirilmelidir. Ayrıca lojmanlar ve orduevinden boşaltılacak bu alanın yeniden dizaynı, tarihi kent meydanına, Çifte Minare’den başlayarak Saraybosna ve 27 Haziran parkları ile bütünleşme imkanı verecektir.

Nüfus müdürlüğü, adliye sarayı, askeri lojmanların ve orduevinin yıkılarak arazilerinin kent meydanına dahil edilmesinin diğer önemli bir katkısı daha olacaktır. İlerleyen yıllarda Numune Hastanesi’nin çevre yolu üzerinde bulunan Tedaş arazisi içerisinde yeni yapılacak olan bölge hastanesine taşınması planlanmaktadır. Numune Hastanesi’nin mevcut binaları içerisinde Sivas’ın şehir hafızasında yer etmiş, ilk dönem Cumhuriyet eserlerinden sayabileceğimiz ve mimarisi son derece zarif olan merkezi binası tescil edilerek tarihi eser statüsü verilmeli, korumaya alınmalı ve Sivas’ın sosyal ve kültürel hayatına kazandırılmalıdır. Diğer çirkin betonarme binalar ise yıkılarak bu alan 27 Haziran parkı ve dolayısıyla kent meydanı ile birleşen, şehrin nefes aldığı en büyük parkı haline getirilmelidir. Öte yandan bu vesile ile Arkeoloji Müzesi, açık cezaevi olarak kullanılan tarihi bina ve Selçuk Anadolu Lisesi’nin kullandığı tarihi binalar da Türkiye’nin en büyük ve muazzam kent meydanlarından birisi olan bu alana eklemlenmiş olacaklardır.

Tarihi kent meydanı ve tarihi eserlerden oluşan kompleksin geleceği için doğal ve olması gereken genişleme alanlarını belirlerken, elbette bu geniş alanın civarındaki betonarme binalar üzerinde de düşünmek gerekir. Bu binalar için ilk olarak yapılması gereken, cephelerinin tarihi eserlere uyumlu renk ve dizaynlara getirilmesidir. Zamanla yıkılıp yeniden yapılmaları gündeme gelirse dahi çevresinde bulundukları tarihi eserlerle uyumlu mimari ile inşa edilmeleri zorunluluğu getirilmelidir. Burada tarihi meydanın göbeğinde bulunan Aynalı Çarşı için de bir parantez açmamız gerekir. Aynalı Çarşı için yapılması gereken, dış cephesini cam ve metalden arındırmak, örneklerini İstanbul İstiklal Caddesi’nde bulunan tarihi binalarda bolca görebileceğimiz üzere, işleme taşlardan müteşekkil ve Sivas’taki tarihi eserlerden esinlenen motiflerin kullanıldığı klasik bir dış cepheyi bu binaya kazandırmaktır. Bu uygulama tarihi kent meydanına eşsiz bir güzellik katacaktır. Sayın Belediye Başkanımızın bahsettiği şekilde bu binanın birkaç katının yıkılması önerisine katılmadığımızı belirtmeliyiz. Bu ihtişamlı binaya kazandırılacak taş işlemenin yoğun kullanıldığı bir dış cephe Sivas için büyük kazanım olacaktır.

Orta vadede olmasa bile uzun vadede planlanması gereken diğer bir çalışma tarihi kent meydanı ve Selçuklu parkının batısı ile ilgilidir. Yukarıda sınırlarını çizmeye çalıştığımız tarihi kent meydanı ve Selçuklu parkı uzun vadede, şu an betonarme binalar yüzünden irtibatının kesik olduğu ‘kale evleri projesi’, Ulu Camii, Kurşunlu Hamamı ve Gök Medrese’den oluşan ikinci bir tarihi eserler kompleksi ile irtibatlandırılmalıdır. Bu çalışma Şifahiye Medresesi ve Çifte Minareli Medrese’nin batısında bulunan bölge ile kale bölgesi arasındaki alanın istimlak edilerek betondan arındırılması yoluyla yapılabilir. Bu söylediğimiz, uzun vadede bile olsa eğer hayata geçirilebilirse, Arkeoloji Müzesi’nden Gök Medrese’ye, Ali Ağa Cami’sinden Ulu Cami’ye kadar olan bütünleşik tek bir bölgede medreselerden, camilerden, hamamlardan, müzelerden, konaklardan, hanlardan ve diğer birçok tarihi eserden oluşan muhteşem bir şehrin yeniden kuruluşu anlamına gelecektir.

Şu anki haliyle bile, Sultanahmet-Ayasofya-Topkapı bölgesiyle boy ölçüşebilecek zenginliği bünyesinde barındıran Türkiye’nin ender tarihi meydanlarından birisine sahip olan Sivas, yukarıda anlatmaya çalıştığımız projelerin tamamlanmasıyla artık yitirdiği altınçağına yeniden kavuşmuş bir şehir olacak, tarihi eserlerinin ihtişamıyla, korunmasıyla ve bolluğuyla ünlü Roma’dan, Semerkant’a, Paris’ten Şam’a, Londra’dan Bağdat’a kadar nice mağrur şehirlere göz kırpacak, bu güveni kendisinde bulacaktır.

Kısaca Sivas için olan hayallerimizi ana hatlarıyla sizinle paylaştık. Fikir beyan etmek işin en kolay tarafıdır. Biz kolay olanı yaptık. Önemli olan icraat gücünü elinde bulunduranların bu projeye ne kadar katkıda bulunacakları veya katkıda bulunmak için ne kadar istekli olacaklarıdır. Ancak şunu da belirtmeden geçmeyelim ki, elimizde üzerinde kafa yoracağımız ve fikir beyan edebileceğimiz Sivas isminde bir cevher var. Cevheri işlerseniz mücevher olur. Ya elimizde bu cevher olmasaydı? Öyle değil mi? O halde kıymetini bilelim, daha da güzelleşmesi için üzerimize düşeni yapalım.

Esen kalın.

Sivaslilar.Net Editörü kaleminden