ORDU SİVAS KARAYOLU

[altuntas58]

Unutulmayan vali

"Gidemediğin yer senin değildir!"
Kastamonu'nun girişinde de bulunan Halil Rıfat Paşa'nın bu özdeyişi, eski Zara-Suşehri yolunun Kuşkayaları mevkiinde, kayalığın altına yerleştirilmiş mermer bir kitabede yazıyor. Kitabenin en üstüne paşanın adı ile Sivas'taki valilik yılları kazınmış. Altında ise, Tanzimat sonrası dönemin valileri içinde özellikle yol yapımı konusunda iz bırakmış neredeyse tek vali olan Halil Rıfat Paşa'ya seksen yıl sonra ödenen bir teşekkür borcu var: "Sivas'ı yurdun dört bucağına bağlamayı başardığın ve Sivas'a sayısız eserler kazandırdığın için seni hayırla ve rahmetle anıyoruz." Kitabe 1967'de, o zamanki Sivas Valisi Vefik Kitapçıgil tarafından yaptırılmış. Hemen altındaki bir başka mermer levhada ise, bir kısmı silindiği için artık okunamayan kayalara düşürülmüş tarih, bugünkü harflere çevrili:
"Asri Gazi Sultan Hamid Han'ı Sanide veziri terakki perver Sivas Valisi Halil Rıfat Paşa hazretlerinin Memâlikî Mahrusai Şahane'ye bir misal olmak üzere 1298'de Sivas'tan Samsun'a, 1299'da Sivas'tan Harput'a, 1300'de Sivas'tan Ordu limanına değin yapılan turukun tarihidir. 1300."Gerçekten de örnek olsun diye yapılan bu yollar o günün teknolojisiyle bin bir zahmetle kazmayla kürekle açılmışlar, 1882'den yakın zamanlara kadar seyrüseferin tüm yükünü taşımışlardır. Diğer iki yol bir yana, Zara-Suşehri yolu, yüz yıldan fazla bir zaman boyunca sadece Sivas'ı değil, Doğu'yu Batı'ya, İç Anadolu'yu Karadeniz'e bağlayan tek yol oldu. Bu yol yakın bir zamanda yeniden asfaltlanmış olmasına karşın eski yoğunluğuna sahip olmaktan uzak.
ABDÜLHÂMİD'İ SADIK
Peki kim bu Halil Rıfat Paşa?
İzmir'de adıyla anılan ve şimdi kültür merkezi olarak kullanılan bir konak, bir cadde; İstanbul'da Şişli'de bir semt, Sivas'ta bir lise ve daha birçok yerde birçok ilkokul, cadde ya da sokak bulunan Halil Rıfat Paşa, 1827'de Selanik'e bağlı Serez'de doğdu. Daha "sıbyan mektebi"ndeyken zekâsıyla dikkati çekti ve yörenin ileri gelenlerinden zengin bir ağa tarafından evlat edinildi. Memuriyete kısa bir eğitim ve öğretimin ardından Serez Tahrirat Kalemi'nde masasız olarak başlayan Halil Rıfat Paşa'nın ilk rütbesi tahrirat kâtipliğidir. Zekâsı ve çalışmasıyla kısa sürede yükselmeye başlayan Halil Rıfat Paşa, Rumeli'de, Mithat Paşa yanında yetişen bürokratlardan biriydi. Bu nedenle olsa gerek, Mithat Paşa 1977 Şubat'ında Sadrazamlık'tan alınınca o da aynı günlerde uhdesinde bulunan Tuna valiliğinden alınarak önce Halep, sonra hemen ertesi gün de Kosova valiliğine atandı. Daha sonra saf değiştirdiği ya da Abdülhamid'in güvenini kazandığı anlaşılan paşa, başta Sivas olmak üzere Aydın, Kosova, Selanik, Manastır valiliklerinde bulunduktan sonra 1895 ile öldüğü 1901 yılına kadar da sadrazamlık yaptı ve "zahiri karayolcu"luğundan önce "sadık" lakabıyla anıldı.
DÖRT YILDA BİN DÖRT YÜZ KİLOMETRE YOL
Sadrazamlığı dahil, en parlak memuriyetinin dört yıl kadar bulunduğu Sivas valiliği olduğu kabul edilir. Sivas'ta 1882-1885 yılları arasında bulunan Halil Rıfat Paşa, bu üç yol dışında, bütün vilayette toplam bin 400 km yol yaptırmıştır. Bu yollar üzerinde yaptırdığı köprülerin sayısının bin, menfez ve kasislerin sayısının ise 4-5 bin kadar olduğu tahmin edilmektedir. Köprüler içinde en ünlüsü Kelkit Çayı üzerine yaptırdığı 630 metre uzunluğundaki 41 gözlü Hâmidiye Köprüsü'dür. Yollar dışında da imar faaliyetinde bulunan paşa, Sivas merkez ile bağlı sancaklardan Amasya, Tokat ve Şebinkarahisar'da bugün de kullanılan birçok okul, hükümet konağı, çeşme, hatta Sivas'ta bir un fabrikası yaptırmış, modern tarımı teşvik etmiş, örneğin, köylüleri patates ekmeye özendirmiştir. Paşa'nın Sivas valiliği sırasında yayımladığı "tembihnameler" de oldukça ünlüdür. Yayımladığı 11 tembihnâmenin üçü eğitime yöneliktir. İkisi ulaşımla ilgilidir. Çevre sağlığı, tarım ve ormancılıkla ilgili olanlar dışında Nahiye müdürlerine hitaben yazılan tembihnâmeler ise, köylerin kalkınması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesine yöneliktir. Orman yangınlarına karşı alınacak tedbirleri de tembih eden paşa, köylüleri, çıkabilecek yangınlara müdahalede bulunmakta zorunlu kılmış, yangın çıkaranların derhal hükümete bildirilmesini de buyurmuştur. Paşa, köy çocuklarının, kız erkek ayırt edilmeksizin okutulmasını teşvik etmiş, adeta bir eğitim seferberliği başlatmıştır. Hazineye ait araziler ekilip biçilerek elde edilen gelir eğitim sandıklarında biriktirilip okul yapımında kullanılmıştır.
UNUTULMAYAN VALİHalil Rıfat Paşa, belki de en önemli Abdülhâmid paşası. Çünkü bir kerede en uzun süre sadrazam olan o. Sadrazam oluyor, altı yıl görevde kalıyor ve 1901'de görevdeyken ölüyor. Meclisi kapatan Ahmet Vefik Paşa'nın Sadrazamlıktaki süresi iki gün!
Edebiyat açısından da ilgiye değer bir yaşamı var paşanın. Örneğin, babasının nüfuzundan kendisine birçok çıkarlar sağlayan oğlu kişisel bir nedenle vurularak öldürülür Galata Köprüsü'nde. Katili yakalanır, yargılanır fakat kısas uygulanmayarak müebbet hapis cezası verilir. Paşa, nüfuzunu kullanıp müdahalede bulunmaz. Kendisi hakkında da rüşvet aldığı yolunda yazılar yazılır, söylentiler yayılırsa da dönemin tanıkları -örneğin kendisiyle bir süre çalışan İbnü'l Emin Mahmud Kemal İnal- bu iddialara itibar etmemişlerdir.
Oysa aradan yüz yıldan fazla bir zaman ve birçok kuşak geçmesine karşın valiliği unutulmamıştır. Öyle ki, hakkında bir sürü hikaye anlatılan paşanın "gidemediğin yer senin değildir" sözünü Şebinkarahisar'da, Şebinkarahisar-Giresun yolu açılırken, Zara'da ise Zara-Suşehri yolu açılırken söylediği rivayet edilir. En önemlisi de, paşanın bu yolları, devletin pek az katkısına karşılık daha çok halkın yardım ve çalışmasını sağlayarak bir çeşit imeceyle gerçekleştirmiş olmasıdır. Bu yollardan Zara- Suşehri dışında, Şebinkarahisar'ı Giresun'a, Mesudiye'yi Gölköy'e bağlayan yollar üzerindeki kaya geçişlerinde de yolun yapımına ilişkin tarih düşürülmüş kitabeler bulunmaktadır.


100 senelik proje hayata gecti ne mutlu bize

[etzel1967]

hayırlısıyla şu dereyolu bir bitseydi.........

[ekingölü]

ÇOK GÜZEL ARTIK SİVAS DENİZE 2 SAATLİK MESAFEDE

[ofgurleyuk78]

AB ne kadar engellemeye çalışırsa çalışsın bor madeni dünyadaki önemini artıracak.

[özdemir]

gerçekten güzel haber. inşallah en yakın zamanda neticelenir

[eyuphulagu]

Arkadaşlar Sivas-Ordu/Fatsa Karayolu ile ilgili resimler var mı?BURADA yapılan çalışmalar ne alemde ?Bu konudaki bilgileri ve resimleri bekliyoruz.

[bâki_bâki]

Sivas'ın Kurtlapa Beldesinden geçeceği söylenen yolun yapımı ne zaman başlayacak? Bilen varsa siteye mesaj göndersin lütfen!

[eyuphulagu]

Arkadaşlar Fatsa-Sivas hattının Niksar TARAFINDAN GEÇEN YOLUN İHALESİ 12Kasım 2008 de yapılacaktı.Bu ihale yapıldı mı?YOKSA ERTELENDİ Mİ?bu konuda bilgisi olan var mı?Bir de Sivas-Fatsa Yolu ile ilgili sitede hiç resim yok.O bölgede yaşayan veya yakınlarda oturan arkadaşlar mümkünse resimleri çekip siteye yükleyebilir misiniz?

[eyuphulagu]

Arkadaşlar bu konu ile ilgili küçük bir araştırma yaptım.Mesajımda bahsettiğim ihale yapılmış.Ayrıca internette araştırma yaparken Ordu-Fatsa-Niksar -Sivas yolu ile İLGİLİ GOOGLE DA ARAMA yaptım.Ve bu konu ile ilgili HABERORDU.COM dan Bahadır KAYIM imzalı UZAK İL ORDU VE ORDULULUK adlı bir de makale buldum.Makaleyi indirdim,ama sitemize nasıl göndereceğimizi bilmiyorum.Konu ile ilgilenen arkadaşlara rica ediyorum:Yukarıda adını verdiğim makaleyi indirip siteye göndersinler.Bu konuda Berat.Demir adlı ALT FORUM YÖNETİCİMİZDEN DE YARDIM İSTİYORUM..HERŞEY SİVAS İÇİN....

[altuntas58]

Nerdeyse asırlık bir proje olan Sivas-Ordu karayolu yılan hikayesine dönmüş bir an önce bitirip halkımızın hizmetine sunulmalıdır