Bir tutkudur Sivas

[Pusula_58]

Son zamanlarda Sivas'ı anlatan güzel bir yazı okumuşsunuzdur muhakkak ama bu kadar güzel yazı okudunuzmu onu bilemiyorum….

Sivas; hakkında konuşup yazmanın hem çok zor olduğu hem de insanın bir gönenç ve konuşkanlığa kapılıp gittiği her yönüyle farklı ve münbit bir şehirdir. Onun hakkında söz söylemek zordur; çünkü deneyimli, güngörmüş, nitelikli bir şehirdir.
Külyutmaz. Ucuz numaraları hemen fark eder. İkiyüzlülüğü sevmez. Aynı zamanda kolaydır; çünkü yüce gönüllüdür. Müşfik ve merhametlidir. Babacanlığıyla sarıp sarmalar, kusurunuzu uluorta yüzünüze vurmaz.
Yaşlanmayı unutan bir şehirdir Sivas. Bu yüzden hiçbir zorbaya, soytarıya, hödüğe, vefasıza, halden bilmeze eyvallahı yoktur. Harbidir. Delikanlıdır. Rol kesmez, olduğu gibi görünür hep. Kimsenin keyfi için dilini ve eğnini değiştirmez. Dimağını kirletmez. Safını, suyunu, sofrasını satmaz. Karnından konuşmaz. Doğruluğu alenidir, eğriliği âşikâr.
Bakınca içi görülen tiril tiril çocukların şehridir Sivas. Onlar ki kendi aralarında sürekli dövüşürler; fakat o dövüşü başkalarının ayırmasına da huylanırlar. Centilmendirler aynı zamanda. Ağzını burnunu kırdıkları adama bile “gardaş” diye seslenirler.
Bir doğa koalisyonudur Sivas. Dağlarla ırmaklar birbirleriyle hiç usanmadan oynaşıp durur onda. Keltoş arazilerle gür korular birbirlerini hiç yadırgamadan koyun koyuna uyurlar.
Sarhoşu, berduşu bile Allah’a düşkündür Sivas’ın. Bir haneden bir Pir Sultan ezgisi duyulur, bir diğerinden Kur’an âyetleri sökün eder. Veysel’in nağmelerini de pelesenk eder diline, Sarısözen’in içli ezgilerini de. Ulema vaazına da tanık olursunuz onda, usturuplu külhanbeyi narasına da.
Hitabeti düzgün, matematiği zayıftır Sivas’ın.
Nüfusu, parmak hesabına gelmeyecek kadar çoğalınca gurbete salar çocuklarını. Uzun uzun terk edilir. Yalnızlığa doymak bilmez yine de. Ama Sivas’ı unutmak mümkün değildir. Sivas’tan ayrılıp da Sivas’ı özlemeyen insan yok gibidir. Bu, herhalde hiçbir şehre nasip olmayan bir özelliktir.
Ona kızarak, söverek ayrılanlar bile onun suyunu, havasını, türkülerini, madımağını, ekmeğini, kelimelerini, yanık yüzlerini arar durur bir yerlerde. Adama yapışan, adam olanın yakasını kolay kolay bırakmayan bir şehirdir Sivas.
Döneriyle, etli ekmeğiyle, madımağıyla, itiyle, hıngeliyle övündüğüne bakmayın siz; iklimiyle ünlüdür Sivas. Binlercesini kolayca öğütüp gitse de adam yetiştiren büyülü, tuhaf, verimli havasıyla ünlüdür. İnsana bitimsiz bir tedirginlik ve evham üfleyen koca bozkırın ortasında inadına ‘enerjik’ bir şehirdir. İnsan tükenmez orda. Eli kalem, dili kelâm tutan insan kıtlığı yaşanmaz. Sözün semaveri boyuna kaynar durur.
Karlı bir gece vakti bir dostu uyandırarak sohbete koyulduğunuzda, hayat size “Üstü kalsın!” demekten başka bir çıkar yol bulamaz.

[Pusula_58]

berat.demir Nickli Üyeden Al?nt?

Gerçekten çok güzel bir yazı Pusula58 teşekkür ediyorum. Sivasımız hakkında böyle güzel yazı ve şiirlerinizi bekliyoruz. Sivasımız her türlü güzel yazı ve şiirlerin ve bestelerin en güzeline layıktır.

Gerçekten de eğrisiyle, doğrusuyla çok farklı bir yapıya sahibiz. O kadar insan tanıyoruz tanışıyoruz gerçekten bizim gibisi yok.Zaten yazıdada ortaya konmuş herşey.Biz Sivas'lılar artık iyice kenetlenmeli ve birbirimize sahip çıkmalıyız.

[gürün_güzeli]

çok güzeldi....kendimi buldum yazıda kayboldum..............

[yakamozz]

Abi çok güzel yazmışsın eline sağlık...

[Pusula_58]

Türkmen mavisi çinilerin hayat bulduğu, el emeği göz nûru minarelerin göğe erdiği ilim ve bilim üniversitesi. Ulu Camisi, Gök Medresesi, Buruciye Medresesi, Kalesi ve bilgelik kapısında harmanlanan yanık sesli âşıkların beldesi. Timur’un istilasından sonra doyasıya gülemeyenlerin, Kızılırmak gibi akıp da gurbet ellere geri dönemeyenlerin şehridir Sivas.

Sivas’ın merkezine doğru ilerlediğinizde adeta bir “açık hava müzesi”ne geldiğiniz hissine kapılıyorsunuz. Geçmişe dair sayfaları çevirdikçe arkeoloji literatüründe Sivas’ın neden “Doğu Kapadokya” olarak adlandırıldığını daha iyi anlıyorsunuz.

Hayal ettiğinizde maziyi, sanki medeniyetlerin geçit merasimini izliyorsunuz...

Şehrin her köşesinde “biz buradayız” diyen Selçukluların; ilimde, bilimde, siyasette ve sanatta zirveye nasıl ulaştıklarının izlerini, ağzınız açık kalarak sürüyorsunuz. Şehirlerin anası değil amma, çileyle yoğrulmuş güzeller güzeli bir Sivas’la karşılaşıyorsunuz.

Velhasılı... Timur’un yakıp yıktığı... Osmanlı’nın Eyalet-i Sivas yaptığı... Millî Mücadele kıvılcımının ilk çakıldığı yerdir vardığınız Sivas.

Fakat şu da unutulmamalı!.. Sivas’ı görmek için en önemli sebeplerden birisi “tarih ve kültüre yolculuk” olsa da, diğer sebepleri gözardı etmemekte fayda var. İşte bu önemli sebeplerden birisi de, bağrında barındırdığı “dünyaca ünlü” doğal güzellikleri. Başbaşa kaldığınızda zindeleştiren ve arındıran; Sivas Sıcak, Soğuk Çermik, Kangal Balıklı Kaplıca, Gürün Gökpınar Gölü, Şuğul Vadisi, Sızır Obruk Şelalesi, Hafik Gölü ve Suşehri Akçaağıl Çermiği bunlardan sadece birkaç örnek. Almadan, tatmadan ve dinlemeden dönmeyin faslına girmiyoruz.

Daha fazlasını merak ediyorsanız Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nce yayınlanan “Sivas Gezi Rehberi”ne müracaat edebilirsiniz.

Tel: (0346) 223 78 48

Ayların en mübareği Ramazan ayı öncesinde yolumuz medeniyetlerin geçit töreni yaptığı, arş-ı âlâya yükselen minarelerin ayağının Kızılırmak’a bastığı, yanık sesli ozanların, dertli aşıkların bilgelik dergâhı, yiğidin harman olduğu Sivas’a düştü.

Havalimanı’ndan servis aracıyla süzülürken tepelerden, haritasını almış elimize geçmişini okuyorduk varacağımız beldenin. Sanki hiç bilmezmiş gibi. Gerçekten de önümüzde bir tablo gibi duran şehri seyredip okudukça anladık ki, bilmemişiz bu beldenin kıymetini. 26 kilometre boyunca kıvrım kıvrım tepelerden inerken şehrin merkezine, geçmişin acıları, hüzünleri, sevinçleri canlanıverdi gözümüzün önünde...

Kökü derinlerde, geleceği gökyüzüne asılı mekanlar...

Uygarlıklar tarihinde yerini alan, ihtişam ve sefaletleriyle bu coğrafyaya ev sahipliği yapanlar arasında kimler yokmuş ki... Asurlar, Hititler, Kimmerler, Frigler, Doğu Roma İmparatorluğu, Danişmendler, Selçuklular, İlhanlılar, Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Beyliği, Osmanlılar ve torunları bizler. Evet kimisi ihtişamıyla hüküm sürmüş bu topraklarda, kimisi de sefaletiyle.

Kökü derinlerde, geleceği gökyüzüne asılı mekanlarda yürürken insanlar... Hani iç geçirerek derler ya; “şu burçların, camilerin, hanların, hamamların, çeşmelerin, köprülerin, kerpiçten yapma konakların dili olsa da konuşsa...” diye.

Dili olsa da konuşsa!.. Onlar anlatsa biz dinlesek!..

Sivas Kalesi kendini feda etmiş sanki

İhtişamı bir tarafa... Sivas’ın kaderi neyse, “kale”sinin kaderi de o olmuş. Bölük pörçük... Bir parçası köprülere küpeşte, bir parçası Vilayet Konağı’na temel olmuş!.. Bir parçası Kongre Binası’nı sırtlanırken, bir parçası bilmem nereye ayak taşı olmuş!.. Hızla modernleşen/gençleşen(!) Sivas’ın neredeyse hemen hemen her temelinde, Sivas Kalesi’nden bir nirengi taşı varmış. Geçen asırların ardından anlaşılan o ki, Sivas Kalesi kendini feda etmiş amma, dokundurmamış Ulu Camii’ye, Çifte Minare’ye, Gök Medrese’ye, Buruciye’ye...

Bir düşünün; 7200 (yedibinikiyüz) metre uzunluğuyla, 25 metreyi bulan yüksek surlarıyla, 7 heybetli kapısıyla ve yağmalanmasıyla ünlü Sivas Kalesi (M.Ö. 2000)’nin dile geldiğini. Anlatacak o kadar çok hatırası vardır ki; dinleyecek olana. Ve içinde barındırdığı medeniyetlerin geçmişini soranlara...

Selçukluyu bir başka anlatır, Osmanlıyı bir başka... Bağrında cenk eden Yağıbasan’ı bir başka anlatır, 2. Kılıçarslan’ı, bir başka. Sivas’ı şehirlerin başı ilan eden I. Alaaddin Keykubat’ı bir başka anlatır, halkını vergilerle inim inim inleten 2. Gıyaseddin Keyhüsrev’i bir başka. Yağmacılığıyla nâm salan Abaka Han’ı bir başka anlatır, gözü doymak bilmeyen zalim III. Alaaddin Keykubat’ı bir başka. Eretna Bey’i bir başka anlatır, Kadı Burhaneddin’i bir başka...

Hele taşının üstünde taş koymayan, ilim ve bilim yuvalarını yağmalayan, nice yiğitleri günlerce meydanlarda sürüklettirerek atların ayakları altında katlettiren “Timur”u daha bir başka...

Bir düşünün; Sivas Ulu Camii (1196/97)’nden yüzyıllardır duâlar eşliğinde “mirac”a yükselenleri...

Bir düşünün; Şifaiye Medresesi ve Darüşşifası(1217/18)’nın banisi 1. İzzeddin Keykavus’un sonsuzluk uykusuna yattığı yerin üzerinde yazılı “Geniş saraylardan çıkıp bu daracık mezarlara geldik. Servetimin bana faydası yok” cümlesindeki derin mânâyı...

Şaheserlerin gölgesinde yürümek...

Bir düşünün; Gök Medrese (1271)’de ahşaba nispet yaparcasına, taşlara ilmek atan kündekâri ustalarının hû hû dağdağalarını...

Bir düşünün; Çifte Minareli Medrese(1271/72)’nin Timur’dan sonra, tarih bilincinden yoksun yöneticiler tarafından nasıl harap edildiğini... Ve “Sana bir iş edeyim ki, Timur Sivas’a yapmamış ola!” deyiminin bu ihtişamlı yapıya nasıl da “cuk” diye oturduğunu!..

Bir düşünün; Buruciye Medresesi(1271/72)’nin taç kapısı üzerindeki kitabede “İlim talep etmek her Müslüman’a farzdır”ın manasını idrak edenlerin beldeyi nasıl “ilim ve bilim yurdu”na dönüştürdüğünü...

Bir düşünün; Gök Medrese(1271)’nin kapısındaki bezemelerin adeta üç boyutlu bir tabloya dönüşerek, Türkmen mavisi çiniler eşliğinde sizi hayallerinizin ötesinde bir aleme taşıdığını...

Bir düşünün; Osmanlı eseri Kale Camii(1580)’nin onca Selçuklu mimarî abidesinin arasında, Cıbıllar Parkı’nda yitiğini arayanlara, dünün “Medrese”lerinin bugünün “Üniversite”lerinin adresini nasıl bir ruh haliyle tarif ettiğini...

Bir düşünün; Kızılırmak’ın, kendine hasret ve yanık toprakları sulayarak, kıvrım kıvrım kıvranarak, Sivas’ın yanıbaşından el sallayarak, sancılar içinde memleketine elveda deyişini...

Ve bir düşünün; 4 Eylül 1919’da Sivas Mekteb-i Sultanisi’nin duvarlarında yankılanan kurtuluş mücadelesinin filizlendiği günleri...

1 değil, 1000 düşünmek gerekiyormuş

Sivas’ın cadde ve sokaklarında “bir düşünün” diye diye yolumuza devam ederken, panolarda gördüğümüz “Sivas 1000 Temel Eser” projesi dikkatimizi çekti. Bu proje bizi yitik malımızı bulmuş gibi heyecanlandırdı. Ufkumuzu genişletti. Bizler “bir düşünün” derken, hizmet erleri “1000 düşünmek” gerektiğine inanarak bir çığır açmışlardı.

Kültürel mirasımıza sahip çıkanların çabaları

Bugün gölgesinde gezdiğimiz, yarın ise yağmalanma tehlikesi ile karşı karşıya bulunan kültürel mirasımıza sahip çıkmanın en temel yollarından birisi de kitaplardı. Bunu yeniden keşfeden Sivas Valililiği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi elele vererek Sivas’ın zengin kültürünü ortaya çıkarmak ve tanıtmak amacıyla “Sivas 1000 Temel Eser” projesiyle yola çıkmışlardı.

Programımızın müsait olmaması dolayısıyla Sayın Vali Veysel Dalmaz’la oturup Sivas’a dair konuşamadık. Fakat ziyaret ettiğimiz İl Kültür ve Turizm Müdürü Kadir Pürlü bey bizi çalışmaları hakkında detaylı bir şekilde bilgilendirdi. Bugüne kadar bu tür hizmetlerin yapılmayışının hiçbir nedeni yoktu. Tek neden; “duyarsızlık”tı. Anladık ki; bu bir ruh işi, bu bir ahde vefa işiydi.

Bir taraftan “Sivas 1000 Temel Eser” projesi kapsamında yayınlanan eserlerin sayfaları arasında heyecanla gezinirken, bir taraftan da ikram edilen “Çerkezin Kahvesi” kıvamındaki Sivas usulü kahveyi höpürdetmenin keyfini çıkarıyorduk.

“Sivas 1000 Temel Eser” projesiyle geçmişe yolculuk

İşte proje kapsamında yayınlanan ve Sivas’ın kaybolmaya yüztutmuş kültürel mirasını ortaya çıkaracak olan eserlerden bazıları: “Selçuklular Döneminde Sivas – Sempozyum Bildirileri”, “Osmanlı Dönemi Sivas Şehri – Makaleler – Prof. Dr. Ömer Demirel”, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Osmanlı Belgelerinde Sivas”, “Geçmişten Günümüze Sivas Meşhurları – İbrahim Aslanoğlu” (II. Cilt), “Âşıkların Diliyle Sivas – Dr. Doğan Kaya”, “Sivas Folkloru I-II – Vehbi Can Aşkun”, “Anadolu Türk Konut Mimarisinde Divriği Evleri – Seda Şenol”, “Divriği Yöresinin Kıyafetleri, Takı ve Aksesuarları – Saliha Çulcuoğlu”...

Teşekkürler Hasan Canpolat’a. Teşekkürler Veysel Dalmaz’a. Teşekkürler Kadir Pürlü’ye. Ve teşekkürler bu eserlerin hazırlanmasında emeği geçen herkese.

“Soğuğu sert, yiğidi mert”lerin beldesinde beyin kaynıyor!..

Sivas’ı gezmeye kaldığımız yerden devam edelim diyeceğiz, fakat bu mümkün değil! Çünkü “soğuğu sert, yiğidi mert”lerin beldesinde, deyim yerindeyse “sıcaktan beyin kaynıyor.” Ağustos’un Eylül kapısını hiç bu kadar bunaltan bir sıcaklıkla çaldığı görülmemiş. Normalde yapraklar sararmaya, sobalar harlanmaya dururmuş bu mevsiminde. Belli ki, küresel ısınma yiğidoların da “güz”- ünü “yaz”a çevirmiş! Fesübhanallâh!..

Ortalama 35 dereceyi bulan sıcaklığın altında yürürken şaheserlerin gölgesinde, güneşle köşe kapmaca oynuyorduk adeta. Bütün sokaklar, western filmlerinde sık sık rastladığımız ıssızlıktan rüzgârların ıslık çaldığı “ölü şehir” görünümüne bürünmüştü sanki. Kahramanlığın alemi yok deyip biz de saldık kendimizi gölgeye.

Gölgede bulabildiğimiz insanlardan edindiğimiz istihbarata göre; Güdük Minare’yi, Ahi Emir Ahmet Kümbeti’ni, Yukarı Tekke’yi, Kurşunlu Hamamı’nı, Behrâm Paşa Hanı’nı, Subaşı Hanı’nı, Taş Han’ı, Eğri Köprü’yü, Kesik Köprü’yü, Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi’ni ve tarihî Sivas Konakları’nı görmeden, Divriği, Zara, Ulaş, Hafik, Gemerek, Şarkışla, Yıldızeli, Doğanşar, Koyulhisar, Suşehri, Gölova, Akıncılar, İmranlı, Gürün, Altınyayla, Kangal ilçelerini gezmeden gitmek haksızlık olurmuş.

Hiç kusura bakmayın efendim! Bizden buraya kadar! Fakat çok ısrar ediyorsanız, İbrahim Yasak’ın, Bilal Tırnakçı’nın, Orhan Üngör’ün, Hüseyin Kaya’nın ve Ahmet Turan Alkan’ın, “Altıncı Şehir”e dair kültür pınarlarından beslenebilirsiniz. Ve bizim kaldığımız yerden yolunuza devam edebilirsiniz.

Sabri Gültekin'den oldukça güzel bir yazı, biraz uzun ama okumaya değer.

[Pusula_58]

ÖZLEDİM

Yine hatırladım şirin Sivas’ı,
“Gardaş” diyen dillerini özledim.
Şimdi köylerinden duyulur sesim,
O çamurlu yollarını özledim.

Erdem Can
Ulaş’tan geçiyor Tecer ırmağı,
Balık dolu göllerini özledim.
Çevresinde çoktur bahçesi bağı,
Çiçeğini güllerini özledim.

Kaptanî
Kışın kar üstünde kayardık kızak,
Şirin köyüm şimdi bana çok uzak,
Bazen küsmük yanar, bazen da tezek,
Tandırdaki küllerini özledim.

Erdem Can
İlimin beşiği kültür kervanı,
Çermikler hastaya verir dermanı,
Ozanların yurdu, yiğit harmanı,
Bizim Sivas ellerini özledim.

Kaptanî
Benim memlekette olmaz ki tasam,
Hoşunuza gider bir şey söylesem,
Koyun kaymağına sürüp de yesem,
Kara kovan ballarını özledim.

Erdem Can
Sivas’ın meşhurdur Kepenek suyu,
On altı kazası bellidir sayı,
Birbirinden güzel binlerce köyü,
Duman çökmüş bellerini özledim.

Kaptanî
Kapkara bulutlar dağları aşar,
Yağmurlar yağdıkça dereler coşar,
Bentlerine sığmaz her yana taşar,
Boz bulanık sellerini özledim.

Erdem Can
Tarlalarda az mı firik kavurduk?
Bir o yana bir bu yana çevirdik,
Gürgen yaba ile tığlar savurduk,
Serin esen yellerini özledim.

Kaptanî
Ağustos ayında harman koşardık,
Düvenin üstünde yanar pişerdik,
Fırsat bulsak bahçelere koşardık,
Vişnelerin dallarını özledim.

Erdem Can
Bir lokmamız, kırk kişiye bölünür,
Misafirler bizde Hızır bilinir,
Türküler söylenir sazlar çalınır,
Ozanların tellerini özledim.

Kaptanî
Düğünlerde bizi uyku tutmazdı,
Sabahaca oyun-halay bitmezdi,
KAPTANÎ’yim pilav, turşu yetmezdi,
Gençliğimin yıllarını özledim.

Erdem Can
ERDEM CAN’ım hasret ile yanarım,
Birgün olur ben Sivas’a dönerim,
Âşık severlere saygı sunarım,
Mevlâ’nın has kullarını özledim.

[Pusula_58]

GELİN GÖRÜN SİVAS’TA

Sivaslı’yı kaba saba görenler,
Bol hürmeti, gelin görün Sivas’ta.
Sivas için yanlış karar verenler,
Öz şefkati, gelin görün Sivas’ta.

Tepemizde baykuş gibi ötenler,
Çıkar için benliğini satanlar,
Uzaktan Sivas’a atıp tutanlar,
Merhameti, gelin görün Sivas’ta.

Askere polise kurşun sıkanlar,
Kiralanıp burda otel yakanlar,
Bizim aramıza nifak sokanlar,
Muhabbeti, gelin görün Sivas’ta.

Kin ve iftiranız daha bitmedi,
Terse döndü hesabınız tutmadı,
Sivas halkı ülkesini satmadı,
Asaleti, gelin görün Sivas’ta.

Yabancı kültüre olurlar şahbaz,
Örf ve adetine diyor ki yobaz,
Yobaz olan insanlıktan anlamaz,
Nezaketi, gelin görün Sivas’ta.

Yıllarca düşmanın yetmedi gücü,
Bir gaflete düşmek acı mı acı,
Misafirdir Sivaslı’nın baş tacı,
Hakikati. gelin görün Sivas’ta

Cumhuriyet kurdu canların canı,
KAPTANÎ diyor ki atanı tanı,
Dört Eylül’dür kutlamanın zamanı,
Sadakati, gelin görün Sivas’ta.

[Pusula_58]

berat.demir Nickli Üyeden Al?nt?

Gerçekten çok güzel bir yazı Pusula58 teşekkür ediyorum. Sivasımız hakkında böyle güzel yazı ve şiirlerinizi bekliyoruz. Sivasımız her türlü güzel yazı ve şiirlerin ve bestelerin en güzeline layıktır.

Rica ederim berat gardaş, ne demek memnuniyetle, yine güzel bir yazı ve bir ikide şiirler yolluyorum,beğeniyle okuman dileğiyle.

[çılgın-sedat]

Sivas’ı unutmak mümkün değildir. Sivas’tan ayrılıp da Sivas’ı özlemeyen insan yok gibidir. Bu, herhalde hiçbir şehre nasip olmayan bir özelliktir.


bu sözün gerçekden doğru unutmamk mumkun değildir o şehri

[Pusula_58]

gürün_güzeli Nickli Üyeden Al?nt?

çok güzeldi....kendimi buldum yazıda kayboldum..............

Onun içinmi aylardır kayıpsın seni aramaktan yorulduk vallahi çık gel artık