Hz. ÜZEYİR (A.S.)

[sonbahar5803]

Hz. ÜZEYİR (A.S.)


İsrailogullarına (Yahudilere) göre meshur bir peygamber olan Üzeyr (a.s)'ın adı Kur'an-ı Kerîm'de geçmektedir. Fakat Islâm'a göre onun peygamber olup olmadigi hususunda ihtilaf vardir.

Üzeyr (a.s)'ın adı hakkında da alimlerin farklı yorumları vardir. Bazı alimlere göre onun adi Arapça bir isimdir. Diger bazı alimlere göre ise, Üzeyr kelimesi Arapça degil, ibranicedir (el-Ukberî, imlau ma menne bihi'r Rahman, Mısır, 1961, II, 7).

İbranice'de Üzeyr kelimesinin karsılıgı "Azra"dır. Tevrat'ın bu dildeki nüshasında böyle geçmektedir (Biblio Hobraica, nsr. Rud. Kittel, Stuttgart,1952; Esra, VII,1; Nehemio, VIII,13).

Üzeyr (a.s), Harun Peygamber'in neslinden gelmektedir (es-Sa'lebî, el-Arais, Mısır, 1951, 344).

Üzeyr (a.s)'ın adı, Kur'an-ı Kerîm'de bir yerde geçmektedir: "Yahudiler. 'Üzeyr, Allah'in ogludur; dediler. Hristiyanlar da: Mesih Allah'ın ogludur', dediler. Bu, onlarin agizlariyla geveledikleri sözlerdir. (Sözlerini), önceden inkâr etmis(olan müsrik)lerin sözlerine benzetiyorlar. Allah onları kahretsin, nasil da (haktan batila) çevriliyorlar!.. Hahamlarini ve rahiplerini Allah'tan ayrı rehber edindiler, Meryem oglu Mesîh'i de. Oysa kendilerine yalniz tek Tanri olan Allah'a ibâdet etmeleri emredilmisti. Ondan baska ilâh yoktur. O, onların ortak kostuklari seylerden münezzehtir" (et-Tevbe, 9/30, 31).

Burada söz konusu olan Üzeyr (a.s) hakkında çesitli rivâyetler vardır. En meshuru ibn Abbas'ın rivâyetidir. Buna göre, Yüce Allah isrâil ogullarının elinde bulunan Tevrat'ı onlardan aldı. Tevratın içinde bulundugu sandıgı kaybettiler. Aynı zamanda Tevrat zihinlerinden de silindi. İsrail ogulları buna çok üzüldüler. Bilhassa Üzeyr (a.s) Allah'a çok ibâdet etti; O'na yalvarıp yakardı. Allah'tan inen bir nur, onun kalbine girdi. Unutmus oldugu Tevrat'ı hatırladı. Ondan sonra Tevrat'ı yeniden israil ogullarina ögretti. Daha sonra Tevrat'in içinde bulundugu sandik bulundu. Bunun üzerine Üzeyr (a.s)'in ögrettiginin aslina uygun oldugunu gördüler. Bunun üzerine Üzeyr (a.s)'ı çok sevdiler. Fakat bu hususta asırı gittiler. "O, olsa olsa Allah'in ogludur" dediler (ibn Cerir et-Taberî, Camiu'l-Beyân, Misir,1951, X,111). Bu âyetler, onlarin bu hususta asiri gitmelerini ve Hristiyanlarin da, isâ (a.s) Allah'ın ogludur diye söylemelerini reddetme mahiyetinde nazil olmustur. Onların bu sözlerinin batil oldugu anlatilmis ve Yüce Allah'ın, onların bu iddialarından münezzeh oldugu ifâde edilmistir (el-Beydâvî, Envaru't-Tenzîl ve Esraru't Te'vîl, Mısır, 1955, I, 196).

Yahudilerin bu hususta asiırı gitmeleri, Kur'an'ın baska yerlerinde de tenkid edilmistir. "Vay haline o kimselerin ki, Kitabı elleriyle yazıp, az bir paraya satmak için, "Bu Allah'ın katındandır. " derler. Ellerinin yazarlıgından ötürü vay haline onların! Kazandıklarından ötürü vay haline onların!" (el-Bakara, 2/79) mealindeki âyette Yahudiler kasdedilmektedir. Onların Tevrat'ı tahrif ettikleri, ondan sonra kendileri tarafından yazılan bir kitabı Allah'ın kitabı diye tanıtmaları söz konusudur. Onlar bu sekilde kitab yazmıslar, Allah'ın kelâmı olarak ileri sürmüsler ve bununla menfaat ile nüfûz saglamaya çalısmıslardır. Bu âyette, onların bu yaptıkları tenkid edilmektedir (Muhammed Ali es-Sâbûnî, Safvetu't-Tefâsir, istanbul, 1987, I, 71 vd).

Asagıdaki âyette de, Yahudilerin bu durumu tenkid edilmistir:

"Onlardan bir grup, okuduklarini kitaptan sanasiniz diye kitabi okurken, dillerini egip bükerler. Halbuki okuduklari, kitaptan degildir. Söyledikleri Allah katından olmadıgı halde, "Bu, Allah katındandır. " derler. Onlar bile bile Allah'a iftira ediyorlar" (Âlu imran, 3/78).

ibn Abbas (r.a)'dan nakledildigine göre, bu ayette de Yahudiler kasdedilmektedir. Buna göre, onlar Allah'ın kelâmını kaybetmisler. Kendi uydurduklarini Allah'ın kelamı olarak tanitmaya çalismislar. Onlarin bu yaptiklari yalan ve uydurmadır (ez-Zemahserî, el-Kessâf, Kahire,1977, I, 182 vd.).

Üzeyr (a.s) ile ilgili bulundugu söylenen diger bir ayet de söyledir;

"Yahut görmedin mi o kimseyi ki, evlerinin çatilari duvarlari üzerine çökmüs (yikik dökük olmus) issiz bir kasabaya ugradi. "Ölümünden sonra Allah bunlari nasil diriltir acaba!" dedi. Hemen Allah onu öldürdü, yüz sene sonra tekrar diriltti. "Ne kadar kaldin burada?" dedi. "Bir gün yahut bir kaç saat" dedi. Allah ona: "Bilakis yüz sene kaldin. Yiyecegine ve içecegine bak, henüz bozulmamistir. Bir de esegine bak. Seni Insanlar için bir âyet (ibret isâreti) kilalim diye (yüz sene ölü tuttuk sonra tekrar dirilttik). simdi sen kemiklere bak, onlari nasil birbiri üstüne koyuyor, sonra ona nasil et giydiriyoruz. " dedi. Durum kendisince anlasilinca, "süphesiz Allah'in her seye kadir oldugunu bilmeliyim" dedi (el-Bakara, 2/259).

Bu ayette söz konusu olan zatın kim oldugu hususunda çesitli rivâyetler vardır. Fakat alimlerin ekseriyetine göre bu zat, Üzeyr (a.s)'dir (el-Beydâvî, Envaru't-Tenzîl, I, 57).

Hz. Muhammed (s.a.s), Üzeyr (a.s)'ın peygamber olup olmadıgı hususunda söyle buyurmustur:
"Bilmiyorum, Üzeyr peygamber midir, degil midir?"
(Ali Nasif et-Tâc, III, 302).
Bundan dolayı Islâm inancında Üzeyr (a.s)'ın peygamberligi ihtilaflı kabul edilmistir.

Peygamber olsun veya olmasın, Üzeyr (a.s) Allah'a tam manasıyla inanmıs, kamil imân sahibi olan bir zattı. Hayatı boyunca, Allah'in rızasını kazanmak için serden kaçmıs, hayra kosmustur. Çevresindeki Insanları da bu sekilde inanmaya ve Allah'ın emir ile yasaklarına riâyet etmeye davet etmistir.