ulaş ilçesinde kullanılan halk ilaçları

[ulaş58]

Ulaş ilçesinde Halk İlaçları

İnsanın doğanın bir parçasıdır. İnsanlar, rahatsızlandıkları zaman şifa bulmak için majik ve kemoterapi usulleriyle tedavi olma yoluna gitmişlerdir. Halk arasında uygulanan ve nesilden nesile aktarılan bu usule halk hekimliği adı verilmektedir. Halk hekimliğinde kullanılan her türlü ilaçlara da halk ilaçları adı verilmektedir. Bu uygulama dünyanın her yerinde böyle olduğu gibi keza Anadolu’da da böyleydi. Anadolu ilaçları, Anadolu’da yetişen bitkilerden, Anadolu halkının yaptığı, sağıltıcı, iyileştirici birleşimlerdir, buluşlardır. Bunlar eski çağlardan günümüze kadar sürdürülegelen ve nesilden nesile aktarılmış olan bir geleneğin ürünleridirler. Halk hekimliği uygulamalarının hem düşünsel hem de eylemsel temellerine ait ipuçlarına insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren rastlanmaktadır. İlk insanlar, hep bir sistem dahilinde hareket etmişlerdir. İnsan ilişkileri kuralsız ve dağınık bırakmak eğiliminde olmamış, kendini ve doğayı öğrenmeye bir yandan da öğrendiklerini sistemleştirmeye çalışmış, bunu yaparken de nesneler arasındaki yüzeysel benzerlik ve zıtlıklara dayanmıştır. Yalnızca olayları algılamak değil, onları değiştirmek de söz konusu olduğunda benzetmeci düşünüş tarzının iki yönü özellikle önem kazanmaktadır. Anadolu halk hekimliğinin temelinde, Anadolunun geniş folklörü söz sahibidir. Anadolu eski uluslara ait motiflere rastlandığı gibi, büyükçoğunluğu ortaasya kökenlidir. Bu sebeple, folklörümzün diğer dallarında olduğu gibi halk hekimliğinde de şamanizmin uygulama, motif ve kalıntılarına rastlanılmaktadır. Halk hekimliğinin amacı modern tıbbın gayesiyle birdir. çünkü her ikisi de insan sağlığının korunması amacıyla meydana gelmiş meslek dallarıdırlar. Modern tıp ilminin temeli halk hekimliğine dayanmaktadır. Çünkü Modern tıp bilimi, halk hekimliğinin binlerce yıllık tecrübesinin bir sonucudur. Halk mevsimine göre bitkileri toplayarak, kurutarak, saklayarak bunları çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanmaktadır.

İlçemiz halkı bugün insan ve hayvan hastalıklarının tedavisinde, olanakları ölçüsünde çağdaş tıptan yararlanmaya çalışıyor. Ama bu elbette ki yüzde yüz değil. Diğer yandan hastalıkların tedavisinde yüzyıllardan beri uygulanan metotları da uyguluyor. Hastalığın şekli, hastanın durumuna göre bir ad bulunmuştur. Ve bu hastalıkların tedavisinde genellikle aynı tedavi usulleri uygulanır. Yöremizde hastalığın tedavisini herkes yapamaz. Halk doktorları diyebileceğimiz, halkın kendi düşüncesiyle yarattığı tedavi yöntemlerini en iyi uygulayabilen, bu konuda geniş tecrübeye sahip olan kişiler burada ön plandadır. Bazı hastalıkların tedavisi ise yöremizde yalnızca bir tek aileye aittir. Böyle ailelere “ocak” denilir. Ailenin genellikle en yaşlı ya da en bilgili ve tecrübeli üyesi hastalığın tedavisini yapar. Bu kişinin ölümü halinde yetki, o ailede bu işi yapabilecek en yaşlı veya en tecrübeli kişiye devir olur. Buna yöremizde “el verme” denilir. Bu belli bir hastalığı tedavi eden kişinin ölümüyle ellerindeki mahareti başkasına verme anlamında kullanılır. El verme böylece yıllarca devam edebilir. Halk doktorları ve ocakların yanı sıra ilçemizde uygulanan diğer bazı yöntemlerde yatırları ziyaret etme, adak adama, bazı hastalıkların tedavisinde belirli yerlerin toprağını hastaya yedirme, bazen de yine bir kayanın etrafını hastaya dolandırma şeklinde görülür. Eskiden beri lçemizde halkın insan ve hayvan hastalıklarına verdiği adları, teşhisi ve tedavi usullerinden örnekler vermeye çalışalım.