KOYULHİSAR KIZILELMA KÖYÜ

[kızılelmalım]

İç Anadolu’nun Karadeniz’e açılan kapısı: Kızılelma
Çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan Kızılelma, görenleri hayran bırakan güzellikte yaylalar ve orman içi doğal alanlara sahip. İç Anadolu’nun Karadeniz’e açılan kapısı konumundaki Kızılelma, yeşili, havası ve suyuyla şirin bir orman köyü.


SİVAS'IN SINIR KÖYÜ

Karadeniz bölgesi ile İç Anadolu bölgesinin kesiştiği bir noktada yer alan Kızılelma Köyü, hem Orta Karadeniz’e hem de Doğu Karadeniz’e komşuluk yapmakta. Koyulhisar, Suşehri, Şebinkarahisar ve Alucra ilçelerinin bulunduğu “Kelkit Havzası”nda yerleşik bulunan Kızılelma, sırtını Iğdır ormanlarına verirken sinesini Melet Çayı’na açmış. Yeşili, havası ve suyuyla şirin bir orman köyü olan Kızılelma, engebeli, eğimli ve yüksek bir araziye sahip. Kızılelma’nın, arazi yapısı tipik Karadeniz Bölgesi özellikleri taşırken, deniz seviyesinden yüksekliği (rakım) 1650 metre civarında. Denizden uzak oluşu ve rakımın yüksekliği Kızılelma’da iklimi sertleştirirken, genellikle yazları serin ve kısa, kışları ise sert ve uzun geçer. Bölgenin, doğal bitki örtüsünü ormanlar, çayır-mera alanları oluşturur. Kızılelma’da, görenleri hayran bırakan güzellikte yaylalar ve orman içi doğal alanlar bulunmakta. Yükseklik yer yer 2500 metreyi geçerken 2000 metre yükseklikteki yaylalar, doğal güzellikleriyle cezbediyor. Asarcık, Düzkesek Mahalleleri ile Güney Mezrası bulunan Kızılelma’nın Hoşkadem, Çalova, Sığlık, Yenioba ve Yeni Yayla bulunmakta. Hoşkadem, Yardibi, Oymalık, Yayladüzü, Akçapınar, Ortasaz ve Göllüalan önemli mesire alanlarını oluştururken, Melet Irmağı, Killik Deresi, Gilicara Deresi, Karagöl, Uzungöl, Sülüklügöl, Yardibi Gölü ise Kızılelma’nın akarsu ve gölleridir.

4 BİN YILLIK TARİH

Köyün tarihi, M.Ö. 2 binli yıllara kadar dayanmakta. Kızılelma ve bulunduğu bölge, M.Ö. 2 binin başlarında Anadolu’da hükümran olan Hitit ve Urartu Krallıklarının sınırı içinde yer almış, daha sonra M.Ö. 670 yıllarında bölgeye, Miletoslular hâkim olmuştur. Miletoslular, daha sonraki yıllarda Pontuslular ile iç içe yaşayarak onlarla bütünleşmiştir. Pontus Kralının M.Ö. 63-88 yıllarında Romalılara yenilmesiyle bu bölge Roma İmparatorluğunun bir eyaleti haline gelmiştir. Bölgeye Türkler ilk defa Kavimler Göçü esnasında gelmeye başlamışlardır. (M.S.450) Ancak bu yerleşim sınırları ve mahiyeti hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır. Anadolu Selçuklularından sonra, Danişment Gazi’nin kendi adıyla kurduğu Danişmentli Devletinin fütuhatıyla yöre, Türk-İslam hakimiyetine girmiştir (1095-1175).
Moğollar’la Selçuklular’ın Kösedağ’da savaşından sonra bu yöre, İlhanlılar’ın eline geçerken, 1344 yılında İlhanlılar’ın hâkimiyetinin sona ermesiyle Oğuz boyları Anadolu’nun çeşitli yerlerinde bağımsız yönetimler kurmaya başlamışlardır. Hacıemiroğulları’nın fethiyle birlikte bu bölgeye Oğuzlar’ın Çepni, Döğer, Eymür, Karkın, Ala-yuntlu, Bayındır ve İğdir boyları yerleşmiştir. Bu boylar çoğu yere kendi isimlerini veya fetihte yararlılık gösteren askerlerin ya da komutanların ismini vermişlerdir. Mesela Iğdır dağı ismini İğdir boyundan almıştır. Fakat Kızılelma Köyünün ismini nereden aldığı şu ana kadar bilinmemektedir.
Kızılelma’nın, şimdiki adı ile Şebinkarahisar, eski ismiyle ile Karahisar-ı Şarki’ye bağlı olarak, 387 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri (937-1530) II. cildinde ve diğer Osmanlı arşivlerinde ve şeriyye sicillerinde kayıtları mevcut olup bunların günümüz diline tercüme edilmesi uzun soluklu bir iş olup yapılması gerekmektedir. Bu defterde “Kızıl-elma k., [Sis-orta n.]:569’’ sayılı şeklinde geçmekte ve araştırılmayı beklemektedir. Yine bu defterde “1530 TARİHİNDE KARAHİSAR-I ŞARKİ LİVASI’’ isimli Osmanlı haritasında Kızılelma’nın ismi bulunmakta olup bu harita ve belgelerin birer suretleri bulunmakta.
Kızılelma'da Osmanlı ordusuna atlı sipahi yetiştirildiğine dair belgeler vardır. Kızılelma’dan seferberlik ve Çanakkale’ye savaşa giden 80 kişiden dönen olmamıştır. Kızılelma 20 Mayıs 1933 gün ve 2197 sayılı Kanunla Şebinkarahisar’dan alınarak Sivas iline bağlandı. Kadimden beri Hoşkadem Yaylasının tepe noktasında orman gözetleme kulesinin olduğu yerde, rivayetlere göre 3 veya 7 kardeş olan, Duman Baba, Köse Baba’nın kardeşlerinden biri olduğu söylenen Kadem Baba meftundur. Bölge halkı tarafından burası ziyaret edilmektedir. Melet Irmağı kenarındaki kayalara oyulmuş mağaralar mevcuttur. Katırbükü Ararcık’ta Hitit veya Urartu’lardan kaldığı düşünülen bir kale ve bu kalede mevcut anıt mezarlar ve kale duvarlarına oyulmuş yılan ve çeşitli figürler vardır.

GEÇİM KAYNAĞI TARIM VE ORMAN

Kızılelma’nın geçim kaynağı orman işçiliği, tarıma, hayvancılığa ve arıcılığa dayanmakta. Ormancılık alanında faaliyet gösteren bir kooperatif bulunan köyde, tarım ürünü olarak buğday, arpa, fiğ, nohut, mercimek, patates ve yonca ekimi yapılmakta. Bahçelerinde birbirinden lezzetli taze fasulye, domates, patlıcan, biber, lahana, pırasa, yeşil soğan, kabak yetiştirilen Kızılelma’da meyve olarak elma, armut, ahlat, erik, ceviz, kuşburnu üretilmekte. Köyde, traktör ve römork ve patoz sayısı oldukça fazladır. Köyde günlük ekmek çıkaran bir de fırın bulunmakta.

GÖÇ, KIZILELMA'NIN DA SORUNU

Kızılelma, Anadolu’nun diğer yerleşim yerleri gibi, gerek yurtiçi ve gerekse yurtdışına çok göç verdi. Yurt içinde en fazla göç İstanbul’a olurken, bunu Samsun, Aydın, İzmir ve Ankara takip etmekte. Yurtdışına yapılan göç ise Almanya’ya olurken, halen bu ülkede çok sayıda Kızılelmalı ikamet etmekte. Son yıllarda köylere yapılan hizmetlerden yola çıkarak ilkbahar, yaz ve sonbahar aylarında Kızılelmalılar, köylerinde yaşamaya başladı. Son yapılan resmi nüfus sayımında Kızılelma’nın nüfusu bin 810 olarak tespit edildi. Yapılan hane araştırmalarında Kızılelmalıların nüfusunun yaklaşık 10 bin civarında olduğu tahmin edilmekte.

EĞİTİM ÖNCELİKLİ

Eğitim ve öğretim, köylüler tarafından 1942 yılında inşa edilen ve sonraki yıllarda bakım ve onarımı yapılan okulda sürmekte. 21 öğrencinin eğitim gördüğü okulda, öğretmenler için ayrıca lojman bulunmakta. Okula, dernek ve hayırseverlerin katkıları ile alınan bilgisayarlar, öğrenicilerin istifadesine sunuldu. Eğitime büyük önem verilen köyde, inşaat mühendisi, makine mühendisi, uçak mühendisi, öğretmen, avukat, muhasebeci, mali müşavir, pilot, doktor, gazeteci, emniyet amiri ve subay olmak üzere değişik meslek gruplarında yetişmiş insan bulunmaktadır. Köyde, 5. sınıftan sonra eğitim imkânı olmadığından öğrenciler, kalan tahsillerine Koyulhisar, Suşehri, Mesudiye ve İstanbul’da devam etmekte.

SOSYAL HİZMETLER

Camii, Kur’ân kursu ve cami lojmanı bulunan Kızılelma’da ve bir imam görev yapmakta. Caminin altına dernek ve hayırsever vatandaşların katkıları ile yaptırılan morg ve gasilhane Kızılelma ve komşu köylere hizmet vermekte. Yine dernek ve vatandaşların katkıları yaptırılan köy tüzel kişiliğine ait sosyal hizmet binasının ise yapımı sürmekte. Köyde çarşamba günleri kurulan semt pazarı bölgenin ekonomisine canlılık katmakta. İstanbul Ümraniye Ihlamurkuyu’da Kızılelma Köyü tüzel kişiliğine ait sosyal hizmet binasında, köylülere yönelik kültürel ve sosyal faaliyetler icra edilmekte. Köylülerin katkıları ile inşa edilen sağlık evi ve burada görevli Bir ebe Kızılelma ve çevre köylere hizmet vermekte. Ayrıca sağlık evine ait bir lojman bulunmakta.

HER ÇARŞAMBA OTOBÜS VAR

Kızılelma’ya ulaşım karayolu ile olup, köye her çarşamba günü şehirlerarası otobüsler gelmekte. Köyün Sivas’a olan uzaklığı 210 km, Koyulhisar’a 42 km, Suşehri’ne 75 km, Mesudiye’ye ise 20 km’dir. İlçeden köye gelen yollar asfalttır. Köyde Türk Telekom’a bağlı telefon santralı bulunmakta. 1978 yılında yapılan su şebekesi zaman zaman ciddi arızalara vermekte. Kanalizasyon ise devlet vatandaş işbirliği ile yapıldı. Köyün zengin mutfak kültüründeki geleneksel yemeklerden bazıları şöyle: Isırgan çorbası, madımak çorbası, karalahana çorbası, mısır çorbası, bulgur çorbası, arpa çorbası, lahana sarması, kül çöreği, yoğurtlu zırın, erişte, kapuska, böğrülce, fetil, beksimet, kete, deneli hele, mısır hellesi, şello, gavut.
Merkezi İstanbul’da bulunan Kızıelma Köyü Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği’nin Hasan Bingöl başkanlığındaki yönetimi kurulu üyeleri ise şu isimlerden oluşmakta: Ahmet Özdemir, Mustafa Akgül, Ferhat Özkalp, Kenan Bingöl, Ahmet Yıldız, Adil Aydın. Kızılelma Köyü Muhtarı İlhan Pelit'tir.

Kızılelma’nın Anlamı: Türkler için Kızılelma, üzerinde düşünüldükçe uzaklaşan ancak uzaklaştığı oranda cazibesi artan idealler veya hayallerdir. Kelimenin tam olarak ne zaman, nerede ve nasıl geçtiği bilinmemekle birlikte tarihi akış içerisinde hep batı yönünde ilerlemenin bir sembolü olmuştur. Kızılelma, Türkler tarafından değişik şekillerde tasvir edilmiş olup bazen bir belde bazen bir taht ya da parıldayan ve dünya hakimiyetini temsil eden bir som altından yapılma kızıl renkli bir küre olmuştur. Bu altın top bazen zaferin işareti, bazen hâkimiyetin sembolü, bazen de fethedilmek üzere hedef seçilen yerin sembolü olarak ifade olunmuştur.

Kızılelma'ya nağme

Besmeleyi çekipte çıktığımda yollara
Anam ihmal etme uğra bizim diyara
Sivas illerinden koyulhisara varınca
Kızılelma diye sorda geç gardaş

Koyulhisarı çıktığında eğriçimene geçince
Sağa dönüp hemen gaza basıp gidince
Çok yoruldum susadım yandım deyince
Tekke deresinde su içip de geç gardaş
Akçapınara varıp yeşilliğe dalınca
Ekin ırgat olmuş başakları görünce
Emmimle dayım harman eder varınca
Gördüklerine selam söylede geç gardaş

Kızılelmaya varıp ezan okunur duyunca
Abdest alıp namaz kılıp dua edince
Halini hatrını sorar komşuları görünce
Ayırt etme herkese selam söyle gardaş

Seher vakti kuş sesi ile uyanınca
Mahalle mahalle köyümüzü gezip görünce
Camii okul sağlık evi pazarada bakınca
Dedelere ebelere fatiha oku durma gardaş

Hoşgadem yaylasında keklik demleyip içince
Isırgan çorbası birde etli pilav yiyince
Ziyarette dua yapıp sarı çiçeği toplayınca
Güneylere bakıp bir hatır sorda gel gardaş.

Yazan: Cemil Kıran