SERBEST KÜRSÜ (GENEL)

[goramaz]

Sakın bir söz söyleme
Yüzüme bakma sakın
Sesini duyan olur
Sana göz koyan olur

Düşmanımdır seni kim
Bulursa cana yakın
Annen bile okşasa
Benim bağrım kan olur

Dilerim tanrıdan ki
Sana açık kucaklar
Bir daha kapanmadan
Kara toprakla dolsun

Kan tükürsün adını
Bensiz anan dudaklar
Sana benim gözümle
Bakan gözler kör olsun


+ adaletten sapanlar ''kin'' listemdedir

[Salim58]

güzel bi hikaye teşekkürler

[65serdal58]

Sultan Abdülhamid Han’ın,

Büyük Basiret ve Cesareti

[Üye Olmayanlar Linkleri Göremez. Üye Olmak İçin Tıklayın...]

93 Harbi olarak bilinen 1877-1888 Osmanlı-Rus Savaşı’nda, Ruslar batıda İstanbul yakınındaki Yeşilköy’e kadar geldiler. İstanbul’un da düşmesi an meselesiydi. Doğuda ise Erzurum’u koruyan Aziziye tabyaları’nın birkaçını ele geçirirler.

Sultan Abdülhamid Han’ın başkanlığında toplanan mecliste bir kısım ümera ve vezirler İstanbul’un terk edilerek, aile ve çoluk çocuklarıyla adalara gitmeyi teklif ederler. Abdülhamid Han büyük bir basiret ve cesaretle bu teklifleri reddeder.

Sultan Abdülhamid Han, meclis toplantılarına iştirak eden bir zata, kendi eli ile yazmış olduğu ve son zamanlarda bulunan mektubunda özetle şöyle diyor:

“Cülusumuzdan, istifanıza gelinceye kadar Mabeyn-i Hûmayun’da ve Bâb-ı Seraskerî’de akdolunan meclislerin hepsinde hazır bulundunuz. Ruslar’ın Ayestefanos (Yeşilköy) da bir kuvvete malik oldukları halde, devlete bir çok tekliflere kalkıştıkları vakit, riyasetimiz altında toplanan mecliste, vükela, vüzera ve ümera (vekiller ve amirler) :
“Aile ve evladımızı alıp adalara gidelim” Dediklerinde donanmanın terki ve Rusya askerinin şehri istilâları tekliflerinde, Cenâb-ı Hak’ tan başka kimsenin yardımına mazhar olmayıp her türlü fedakarlığı göze alarak Allah’ın izni ve Peygamber’in ruhaniyetinin yardımı ile, devleti büyük bir felaketten kurtarmaya muvaffak olduğumuzu hiçbir vicdan ve insaf sahibi inkâr etmez.

Garezkâr olanlara “ Hasbinallah venimel vekil” den başka söz denilmez. Bu gibilerin Kısas-ı İlâhîye duçar oldukları görülerek teselli bulmaktayız.”

Ordusuz Olmaz

Sultan Abdülhamid Han’ın orduya yaptığı harcamaları çok görüp kendisini tenkit edenlere karşı da mektupta şöyle demektedir:

Üçbuçuk milyon nüfusu geçmeyen Bulgarlar, askere bir milyon sarf ettikleri ve Sırp, Yunan dahi böyle olduğu halde: “Biz çok asker besliyoruz, memleketi jandarma ile idare etmeli” diye terakkiperver (İlericiler) denilenler tarafından sözler söylenmektedir. Bunlar: “Asker beslemek mülkün imarı ile olur. Mülkü imar ettikten sonra askeri çoğaltmalı,” diyorlar ki; bu fikirde bulunanlar bir devletin himayesine girmeyi göze almış, kendilerinde dinî ve mîllî bir his kalmamış ve şahsî menfaatlerinden başka bir şey düşünmeyenlerdir.

Bir çiftliğe sahip olan kimse korucu ve kelp tedarik etmeden evvel, ziraat ve imara mesai sarf etmez. Çünkü korucusu olmasa; ya yabâni bir hayvan çiftliğe zarar verir veyahut bir başkası gelip orayı sahipsiz sayarak ondan istifadeye kalkışır. Bunun için evvela; bir korucu lazımdır ki çiflikte bulunan işçiler emniyet içinden çalışsınlar. Ve hariçle alış-veriş edecek olurlarsa değeri ile mal alıp versinler. Fakat, müdafaa edecek kuvvete sahip olmazlarsa komşuları ile edecekleri alış-verişlerde onların ağır ve zararlı tekliflerini kabule mecbur olurlar. Çiftlik muntazam bir halde bulunmaz.

Devletin hali de bunun gibidir. Kuvvet olursa kapilatasyonlar da yavaş yavaş kalkar. Ve gümrük muahedeleri de değiştirilir. Yabancılara verilen imtiyazlar kuvvet sayesinde hafifletilir ve sözde kalır. Devlet itibarı o nisbette artar ki dahili işlerimize harici işler karışmaz ve kalkınma o nisbette kolaylaşır.

Erzurum’da Tehlikedeydi

93 Harbinde Ruslar doğuda da Erzurum yakınlarına kadar gelmişlerdi. Hatta şehri savunan Aziziye Tabyalarından birkaçını ele geçirmişlerdi. Erzurum halkında büyük bir korku ve huzursuzluk başlamıştı. Bu sırada Rus ordusunun başkomutanı 5 Kasım günü doğu cephesi komutanı Gazi Ahmet Muhtar Paşa’ya, bir elçi göndererek teslim olması için teklifte bulundu. Rus başkomutanı elçi ile gönderdiği mektupta şunları yazıyordu:

“Siz ve askerinizin tutar yeri kalmadı. Beyhude yere kan dökmemek için Erzurum kalesini teslim ediniz. Aksi halde şehriniz ve istihkâmlarınız tahrip edilecek, çoluk çocuğun vebali üzerinize olacaktır.”

Erzurum Mutlaka Savunulsun

Bu sırada Sultan Abdülhamid Han Erzurum’un müdafaa edilmesi için Gazi Ahmet Paşa’ya aşağıdaki telgrafı gönderir, Ahmet Muhtar Paşa bu telgrafı Erzurum halkına duyurur.

Padişah telgrafta şöyle demekteydi: (sadeleştirilmiş)

“Bugün bulunduğunuz yer Asya’nın en önemli noktası ve düşmanın göz diktiği yerdir. İşte bu yer büyük bir tehlikede bulunuyor. Allah esirgesin bir vakitten beri ordumuzda görülen dağılma ve çöküntüler bu defa da vukua gelir ve Erzurum’a bir zarar olur ve Erzurum istilaya uğrarsa böyle elîm bir olayın devletin maddi ve manevi varlığında açacağı yaraları size anlatmaya lüzum yoktur. Şu halde asıl iş görecek ve devletin üzerinizdeki nimet hakkını gözetip milletimizin sizden beklediği şerefi ispat edecek gün, bugündür. Namus ve şerefi muhafaza edemezsek, bu, kıyamete kadar tarihimizden çıkmayacak askerlik şerefimize sürülmüş acıklı bir leke olacaktır…”

Bunun üzerine kadın - çocuk, genç – ihtiyar bütün Erzurumlular silaha sarılarak Aziziye Tabyasına giren düşmanı tabyalardan söküp atar. Yarım gece ve bir gün süren kanlı savaş sonunda düşman 2300 ölü verir. Bizim şehit sayımız ise 1000’i bulmaktaydı. Bunlardan 600’ünü asker ve subaylar, 400’ünüde sivil Erzurum halkı teşkil ediyordu.

Böylece Sultan Abdülhamid Han’ın yüksek dirayet ve firasetiyle, Erzurum ve İstanbul düşman işgaline uğramaktan kurtuldu.

Kaynak:

Sadi Borak - II. Sultan Abdülhamid’in Yayınlanmamış Bir Mektubu (Hayat Tarih Mecmuası)
Ertan Ünal - Aziziye Zaferi (Hayat Tarih Mecmuası)

NOT: Bu yazı [Üye Olmayanlar Linkleri Göremez. Üye Olmak İçin Tıklayın...] dan alınmıştır. Teşekkür ederiz.

[qio]

Türkiye'de tribüncülük çok zordur genel olarak sosyo ekonominin düşük seviyede olan insanların muhabbetidir , bayramlaşma yeridir tribünler. Babasının annesinin markete ekmek almaya gönderemediği ama ona karşın bir armanın bir rengin peşinden Türkiye'nin diğer ucuna gitmeye üşenmeyen insanların ortak paydasıdır.Menfaatin düşünülmüldeği takım sevdasının en üst katmanıdır tribünler , Türkiye gibi ülkede STK'ların sayı ve güç olarak yetersiz olduğu bir yerde Tribünler bulunmaz nimettir. Bu menfaatsiz insanları , grupları tanıyalım.

Adana Demirspor Şimşekler : Liderliğini Adem TEL'in yaptığı grup sosyalist ağırlıklı bir tribündür , geçen aylarda Dünyanın 1 numaralı komünist tribünlerine ait Livorno'yla dostluk maçı yapmışlardı. Çok ateşli bir taraftar kitlesine sahip Adana Demir tribünlerinin en büyük düşmanları Mersin İdman Yurdu'dur aralarındaki derbinin ismide Çukurova derbisidir , çok olaylar yaşanır. İdeolojik olarak hiçbir benzerliği olmasada kardeş takımları Konya Spor'dur.

Beşiktaş Çarşı : Grup Yorum’un şarkılarından, Nâzım Hikmet’in şiirlerinden ilham alıyorlar , Çarşı grubu yaratıcı tezahüratlarıyla ünlü Kapalı tribünden vazgeçmeyen grubun liderleri Alen Markaryan.Tribünlerde çember içinde bir a harfinin (anarşizmin sembolü) bulunduğu pankart açıyorlar. Maçlardan önce Beşiktaş’taki Kazan birahanesinde toplanıyorlar. Siyasi ve toplumsal olayları da pankartlarını yansıtıyorlar. “Çarşı savaşa karşı”, “Çarşı nükleer santrallere de karşı”, “Hepimiz zenciyiz” gibi. Çarşı kapalıda bir çok tribün grubunun birleşip Çarşı adını almasıyla ortaya çıkmıştır , Karagümrük , Asya Kartalları , Forza , en kalabalık tayfalardır.

Fenerbahçe Genç Fenerbahçeliler : Amigoluğunu Sefa’nın yaptığı gruptakiler 15-30 yaş arasında. Şükrü Saracoğlu Stadı’nda Migros tribününde konuşlanıyorlar. Boğaziçi Köprüsü’ne asılan Galatasaray bayrağının iplerini onlar kesti. Ayrıca rakip seyirci alınmayan İnönü Stadı’ndaki derbiye Beşiktaşlı kılığında girdiler. Bana göre İstanbul'un en sağlam tayfası. Üniverstilerinin grubu ise ÜNİFEB : Görsel şovlara önem veriyorlar , 1998′de Boğaziçi Üniversitesi Fenerbahçeliler Birliği’nin (BUFEB) kurulmasıyla temelleri atılan oluşum farklı üniversitelerin katılmasıyla 2000′de ÜNİFEB adını aldı.
Tezahüratlar kadar görsel şovlara da önem veriyorlar. Maçlarda dev bayraklar açıyorlar. Kendilerini sadece bir tribün grubu olarak görmüyorlar. Sivil toplum örgütü olduklarını söylüyorlar. Toplumsal duyarlılık projeleri hazırlıyorlar. Çocuk Esirgeme Kurumları’nı ziyaret ediyor, köy okulları için kitap toplama kampanyaları düzenliyorlar.

Fenerbahçe Esenler Grubu : Esenler, son dönemde öne çıkan taraftar gruplarından biri. Liderliklerini “Dede İsmail” lakaplı İsmail Dalkıran üstleniyor. Genç Fenerbahçeliler ile aralarında husumet var. Basında GFB ile yıldızı barışmayan Aziz Yıldırım’ın Esenler Grubu’nu desteklediği söyleniyor. Geçen yılkı AZ Alkmaar maçında, Şükrü Saracoğlu Stadı’nda iki grubun kavga ettiği yazılmıştı.


Trabzonspor Çılgınlar : Tezahüratlarında şampiyonluk hasretini anlatıyorlar
1970′li yıllarda ortaya çıkan Çılgınlar Grubu, Trabzonspor’un en eski taraftar gruplarından. O dönemde Avni Aker Stadı’nda kale arkası tribünü olmadığı için Maraton tribününde toplanmışlar. Şu anda kale arkası tribününde konuşlanmış durumdalar.
Çılgınlar’ın tribünde söyledikleri tezahüratlardan biri onların İstanbul’daki kulüplere olan düşmanlığını ve şampiyonluğa ne kadar hasret kaldıklarını anlatıyor: “Haydi gel benimle ol, yeniden şampiyon ol / Gülelim seninle o İstanbul’a / Hasret dolu yılları silelim birer birer / Gün olur geri döner güzel günler.” İstanbul'da grubun üyesi çok fazladır çok örgütlüdürler , haliyle İstanbul'a deplasmanı en kalabalık onlar yapıyor yıllardır.


Galatasaray Ultraslan: Çoğu Üniversite öğrenci olan grubun liderliğini Sebo abi yapıyor , tribün aleminin en çok sözü ve nazı geçen ağırlıklı bir insandır. Galatasaray’ın taraftarlarını tek bir çatı altında toplama amacıyla kurulan Ultraslan, 14 Şubat 2001 “doğumlu”. Adını 1960′lı yıllarda İtalya’da ortaya çıkan fanatik taraftar grubu ultras’lardan aldı. Maç içinde yapılacak tezahüratları, açılacak afişleri belirleyen Ultraslanların büyük kısmı üniversite öğrencilerinden oluşuyor. Ultraslanların Hell, Sultans, Ölümüne, Karşı, Uni gibi alt grupları var. 2001 yılında Sebo abinin İzmir Göztepe deplasmanında vurulması sonucu Göztepe ile aralarında büyük husumet vardır.

Gençlerbirliği Alkaralar : 2002′de Gençlerbirliği Taraftarlar Derneği internet sitesinin forumunda tanışan bir grup taraftar, maçları beraber izlemeye başlamış ve kendilerine Alkaralar ismini seçmişler. Kulüp başkanlarıyla bir türlü anlaşamıyorlar. İlhan Cavcav’a hep muhalifler. Grubun internet sitesinde yazanlara göre İlhan Cavcav, Alkaralar taraftar grubunun kendisi aleyhine tezahürat yapmasına kızarak onların toplandığı Maraton tribününe kombine bilet uygulamasını kaldırmış.

Ankaragücü Gecekondu : Tribün liderliğini Ali İMDAT'ın yaptığı Türkiye’nin en fanatik taraftar grupları arasında Gecekondu’yu da sayabiliriz. Bu taraftar grubunu Ankaragücü’nün kale arkası taraftarları oluşturuyor. Taraftarların büyük bir çoğunluğunun, gecekonduların ağırlıkta olduğu Çinçin, Yenidoğan gibi semtlerde yaşaması nedeniyle bu adı almışlar. Yıllar önce maçta çıkan bir kavga nedeniyle Göztepe’den hiç hazzetmiyorlar. Maçlarda kardeş takımları Bursaspor için tezahürat yapmayı da ihmal etmiyorlar. Ankaragücünün Pegasus , Genç Güçlüler , Sokak , toplamda 10'a yakın grubu vardır.

Bursaspor TEKSAS : Tribün liderliğini Çiko Selim'in yaptığı Teksas'ın Mekanları, Bursa Atatürk Stadı’nın kale arkası tribünü. Gaziantepspor Başkanı Celal Doğan’ın “Bu seyirci bende olsa Gaziantep’i şampiyon yaparım” şeklindeki açıklaması bu taraftar grubunun ne kadar ateşli olduğunu açıklıyor. Radikal Teksas diyede sosyo ekonomik olarak yüksek olan grupla aralarında herzaman olaylar yaşanır , Tribün ideolojik olarak Milliyetçi ağırlıklıdır . Kardeş dost takımları Ankaragücü , Göztepe. Düşmanları ise Bjk , Ksk .

Sakaryaspor Tatangalar : Tribün desteği konusunda nam salan önemli gruplardan biri de Tatangalar. Grubun adı Kızılderili dilinde bizon anlamına gelen Tatonka’dan geliyor. Grubun kuruluş aşamasında görev alan Kırıntı Fuat, Tatonka kelimesini Kevin Costner’ın “Kurtlarla Dans” filminde duyuyor. Başlarda kullanılan Tatanka ismi söyleniş zorluğu nedeniyle yerini Tatanga’ya bırakıyor. Sakarya’nın ünlü caddesi Çark Caddesi’nde yaz-kış Sakaryaspor atkılarıyla dolaşıyorlar. Kocaelispor ile ayrı renkleri paylaşmasına rağmen en büyük düşmanlarıdır. Göztepe ilede kardeş takımdır.

Eskişehirspor Kızılcıklı : Anadolu’da taraftar kültürünün oluşmasında Eskişehirspor’un önemli bir yeri var. 1970′lerde Türkiye’de ilk defa tribün koreografisini yapan Es Es’ler’in en ünlü taraftar grubu Kızılcıklı. Bu taraftar grubu, adını Eskişehir’deki Kızılcıklı Mahmut Pehlivan Caddesi’nden aldı. Basın açıklamalarını bile bu caddede yapıyorlar. Anti - İstanbul söylemini ilk yapan ve şehirlerinde Üç büyük klubün store'lerinin açılmasına izin vermeyen Eskişehirlilerin İst. takımı Kasımpaşa ile kardeş.

İzmir takımları ve İst. semt takımlarını başka zaman paylaşacağım...

[sivaslıgenç]

Bence en ateşlileri Gfb özelliklede bu sene tekrardan Maratona dönmelerile birlikte tribünleri yeniden hareketlendirdiler.Birde Esenler grubuyla yıldızları iyice barışşsa daha iyi olacak.

[sandalli]

Beşiktaş Çarşı : Grup Yorum’un şarkılarından, Nâzım Hikmet’in şiirlerinden ilham alıyorlar , Çarşı grubu yaratıcı tezahüratlarıyla ünlü Kapalı tribünden vazgeçmeyen grubun liderleri Alen Markaryan.Tribünlerde çember içinde bir a harfinin (anarşizmin sembolü) bulunduğu pankart açıyorlar. Maçlardan önce Beşiktaş’taki Kazan birahanesinde toplanıyorlar. Siyasi ve toplumsal olayları da pankartlarını yansıtıyorlar. “Çarşı savaşa karşı”, “Çarşı nükleer santrallere de karşı”, “Hepimiz zenciyiz” gibi. Çarşı kapalıda bir çok tribün grubunun birleşip Çarşı adını almasıyla ortaya çıkmıştır , Karagümrük , Asya Kartalları , Forza , en kalabalık tayfalardır.

Carsiyi tek geciyorum, uluslararasi arenada taninan taninan tek türk taraftar grubu. Avrupada taninan baska bir taraftar grubu taninmiyor.

[Klimasuyu]

qio Nickli Üyeden Al?nt?

Beşiktaş Çarşı : Grup Yorum’un şarkılarından, Nâzım Hikmet’in şiirlerinden ilham alıyorlar , Çarşı grubu yaratıcı tezahüratlarıyla ünlü Kapalı tribünden vazgeçmeyen grubun liderleri Alen Markaryan.Tribünlerde çember içinde bir a harfinin (anarşizmin sembolü) bulunduğu pankart açıyorlar. Maçlardan önce Beşiktaş’taki Kazan birahanesinde toplanıyorlar. Siyasi ve toplumsal olayları da pankartlarını yansıtıyorlar. “Çarşı savaşa karşı”, “Çarşı nükleer santrallere de karşı”, “Hepimiz zenciyiz” gibi. Çarşı kapalıda bir çok tribün grubunun birleşip Çarşı adını almasıyla ortaya çıkmıştır , Karagümrük , Asya Kartalları , Forza , en kalabalık tayfalardır.
...

Taraflı tarafsız herkesin beğenisini toplayan, açtığı pankartlarla ve tezahüratlarıyla insanları güldürürken düşündüren,bazı maçlarda maç umurlarında bile olmayan sahaya arkasını dönüp marşlar söyleyen sosyal bir taraftar topluluğudur...

Diğerleri hakkında fazla bilgim yok ...

[65serdal58]

..................konu güncellemesi

[65serdal58]

konu güncellemesi

[65serdal58]

Osmanlı Bosna’sı:Ticarette Ne Senet, Ne Şahit ve Ne de Faiz

[Üye Olmayanlar Linkleri Göremez. Üye Olmak İçin Tıklayın...]

Ahmed Cadet Paşa’nın, bugün maalesef tamamı neşredilmemiş olan ve 21 defter tutan el yazmasi «Tezâkir-i Cevdet»‘inde yakın tarihimize ışık tutan çok önemli bahisler vardır.Türk Tarih Kurumu, bu çok değerli müşahedelerin mühim bir kısmını (40 tezkireden 39′unu) neşretmiş, henüz tamamlayamamıştır.

Tezâkir-i Cevdet‘ten aşağıda vereceğimiz örnekler, orijinal el yazması nüshadan, Paşa’nın, çok önemli rol oynadiğı Bosna-Hersek lslahatına ait intibaalarında yer yer sadeleştirerek alınmıştır.

Vesikalar Nasıl Ele Geçti?

Cevdet Paşa’nın kitapları ve bu arada Tezâkir-i Cevdet külliyatı, kızı Fatma Aliye Hanım’ın, vefatından sonra Sahaflar Çarşısı’nda satılığa çıkarılmıştır. Tanınmış sahhaf Nizameddin Aktuç, bu belgelerin değerini ilk defa keşfetmiş ve hemen İstanbul şehir ve İnkilap Müze ve Kütüphanesi’ni haberdar etmiş, böylece bu değerli eserin oraca satın alınmasını sağlamıştır.

Ahmet Cevdet Paşa tezkirede diyor ki:

Saraybosna Ticaret Merkezi, Ancak Ticaret Mahkemesi’nin Hasılatı Çok Az

Bosna’ya iki taraftan ticari mal naklolunurdu. şöyle ki: İstanbul’dan, Selanik ve Yenipazar yolu ile ve Avusturya - Macaristan’dan Svornik yoluyla yine Saraybosna’ya mal götürülürdü. Bu mallardan yol üzerinde vilayet ve kazaların hisseleri ayrılmaz, onlar da, sair vilayet ve kazalar gibi ticari mallarını Saraybosna’dan alırdı. Bu yüzden Saraybosna ticaret merkeziydi. Saraybosna eyaleti, Bosna, Travnik, Biatseh, Banyaluka ve Svornik sancaklarından müteşekkil olup, Hersek Sancagı dahi, bu eyalete bağlı idi.

Halbuki ticaret mahkemesinin hasılatı mahkeme kâtibinin maaşına bile kafi gelmiyordu. Maaşların açık kalması yüzünden mahkeme reisliğinden tarafıma şikayet olundu. Bu şikayet hayretime mucip oldu. Hemen ticaret mahkemesine giderek defterleri tetkik etim. Hiç bir ay 350 kuruştan fazla hasılat olmamış. Bu miktar dahi nadiren 350 kurusa yükselmiş. Hasılatın ekseri 150-200 kuruştan ibaret olduğunu hayret ve taaccüple gördüm.

Mahkemeye Müracaat Eden Tüccar Yok

Tahkikat neticesinde de yerli tacirlerin mahkemeye müracaat etmedikleri anlaşıldı. Bunun üzerine artık Bosna ticaretinin ne yolda cereyan edegeldiğini ögrenmek lazım geldi. Teftişlerim neticesinde anlaşıldı ki, gerek İstanbul ve gerek Avrupa emtia ve eşyasını getirenler, ancak Saraybosna tüccarı olup, civar vilayet ve kazalar tacirleri Saraybosna’ya gelerek mağazalardan alıp memkeketlerine naklediyorlar.

Mesela vilayet tüccarlarından biri Saraybosna’ya gelip bir tacirin
mağazasına müracaat eder. Kendisine lazım olan malları tespit eder. Bütün bu malları mağaza kâtibi sırasıyle bir pusulaya yazar ve hizalarına da fiyatlarını kaydeder. Bir yandan da denkler bağlanır, malların hepsi, kâtibin tanzim ettiği pusula ile tacire verilir. O da bedelini ödemeden alıp gider. Arasıra, Saraybosna tüccarı tarafından çıkarılan tahsildara, taksitini verir ve verdiği paralara mukabil de birer ilmuhaber alır.

Senet, Şahit Yok

Velhasıl civar vilayet ve kaza tacirleri Saraybosna’dan üçer, beşer bin kuruşluk mal alıp pusulasıyla beraber memleketlerine götürürler ve bu muamele esnasında ne senete, ne de şahide lüzum gürülür. Şayet malı alanlar borçlarını inkâr etseler, elde senet olmadığı için mal satan hiç bir hak iddia edecek durumda değildir. Halbuki ticaret mahkemeleri senetler ve şahitler üzerine hüküm verirler. Böyle koskoca bir eyaletin ticari muamelesi senetsiz, şahitsiz nasıl dönüyor? Bu ciheti çok merak ettim. Saraybosna tüccarından Mehmed Ağa isminde bir zat vardı. Onu çağırdım. Aramızda şöyle bir konuşma geçti:

- Veresiye vermiş olduğun mallardan dolayı ne kadar alacağın var?
- On bin keseden ziyade.
- Elinde senedin, şahidin var mı?
- Hayır, adet olmamış.
- Ya, müşterilerden biri borcunu inkâr edecek olursa ne yaparsın?
- Bu suale şaştı, gülerek cevap verdi:
- Bu kadar malı denklerle mağazadan kaldırıp pusulasıyla beraber götürdü. Nasıl inkâr edebilir?
- Ya, bunlardan biri vefat ederse paranız batmaz mı?
- Vefat ederse, bizim pusulamız terekesinde çıkar ve varisleri borcunu öder.

Hakikaten, Saraybosna tüccarıyle alış-verişi olanlardan biri vefat ederse, terekesinde çıkan pusula ve ilmühaberler derhal Saraybosna’ya gönderilip borcu ödenir. Şayet yetimi varsa, tüccarın alacağı ödenmedikçe hakim, terekesini takrir ettirmezmiş. Bunca senedir Saraybosna tüccarından kimsenin alacağı inkâr olunmamış.

Faiz de Yok

Birara Bosna Sancağı çiftliklerinden 42 vekil çağırtarak, ağaların çiftliklerinden aldıkları arazi ücretinin memleketçe mutad olan nisbetinin ne olduğunu anlamak için evvela Müslümanlar’a sordum:
- Bosna’da akçanın kesesine kaç kuruş faiz alıyorsunuz?
- Haşa, biz faiz almayız, böyle haram para yemeyiz.
Sonra Hırıstiyanlar’a aynı suali sordum. şöyle cevap verdiler:
- Faiz almak Yahudiler’e mahsustur. O da yeni çıktı. Biz, İslam ve Hıristiyan birbirimize odünç para veririz; faiz almayiz. Senet alıp vermek dahi adetimiz değildir.

“ Bu makaleden anlaşılacağı üzere yüz yıl kadar önce önemli bir Osmanlı eyaleti olan Saraybosna’da Ticaret Mahkemesi’ne kimse kimseyi şikayet etmiyor, dava açılmıyor, harç yatırılmıyor. Bu yüzden de mahkeme personelinin maaşları dahi ödenemiyormuş. Ya bugünkü Ticaret Mahkemelerimiz dava bakımından ne durumda!…”

Kaynak: Ahmet Cevdet Paşa’nın “ Tezâkir” inden Sayfalar: Boşnaklar (Hayat Tarih Mecmuası)

NOT: Bu yazı [Üye Olmayanlar Linkleri Göremez. Üye Olmak İçin Tıklayın...] dan alınmıştır. Teşekkür ederiz.