Cirit oyununa büyük ilgi

[Sivaslilar.Net]

[Üye Olmayanlar Linkleri Göremez. Üye Olmak İçin Tıklayın...]

Ata sporu Cirit Kangal ilçesinde büyük ilgi görüyor. İlçede Kangal Atlı Cirit ve Spor Kulübü’nün kurulmasıyla birlikte Cirit yeniden gözde spor dalları arasında yerini aldı.

Kangal’da ata sporu cirit yeniden ilgi gömeye başladı. Bir kaç yıl önce Çetinkaya’da kurulan atlı spor ve ciriti kulübü fesivallerde yapmış olduğu gösterilerle herkesin ilgisini çekiyordu. Çetinkaya ray şenliklerinin vazgeçilmez etkinliği haline gelen cirit gösterileri çok sayıda kişinin bu sporu gündemine almasını sağladı.
Yaklaşık iki ay önce Kangal’da kurulan Kangal Atlı Spor ve Cirit Kulübü önceki hafta çalışmalarına başladı. Şu an itibariyle kulüp üyelerinden yedi kişi kendi imkanlarıyla atlarını alarak antemanlara başladı. Kangal kaymakamlığından almış oldukları destekle kurusırt mevkiinde bir saha düzenlemesi yapan cirit meraklıları ata sporunu öğrenip yaşatmanın heyacanını yaşıyorlar. Festival etkinliklerine yetişmesede ilk fırsatta kulüp olarak eksiklerini tamamlayıp ciriti müsabakalarına hazırlanmayı hedefliyorlar.
Spor dallarının en heyecanlılarından olan ve atla insanın birlikte mücadelesine dayanan cirit oyununun Kangal da eski canlılığına kavuşşması bekleniyor. Yaşı müsait olanlar at yarışı ve cirit sporunun ilçemizde önceleri çok yaygın olduğunu ifade ediyorlar.
CİRİT NASIL OYNANIR?
Cirit Oyunu nda iki takım bulunur. Bu takımlar 70 ilâ 120 metre genişliğindeki bir alanda karşılıklı olarak alanın en gerisinde 6 şar, 8 er veya 12 şer kişi olarak dizilirler. Ciritçiler bölgesel giyimleriyle atlarına biner. Sağ ellerine atacakları ilk ciriti, diğer ellerine de yedek ve yetecek miktarda cirit alırlar. İki tarafın birinden bir atlı öne fırlar, karşı dizinin önüne 30-40 metre kadar yaklaşır. Karşı tarafın oyuncularından birisinin adını seslenerek meydana davet eder. Sağ elindeki ciriti ona doğru savurur, sonra geri döner, atını kendi dizisine doğru mahmuzlar. Karşı tarafın davet edilen oyuncusu hızla onu takip eder, elindeki ciriti geri dönüp kaçan karşı taraf elemanına fırlatır. Bu kez ilk oyuncunun çıktığı sıradan diğer bir ciritçi onu karşılar. İkinci diziden çıkan, sırasındaki yerini almak için süratle yerine dönmeye çalışır. Bu defa rakibi onu kovalar ve ciritini atar.
Oyun böylece sürer. Cirit isabet ettiren ciritçi takımına bir sayı kazandırır. Eğer ciritçi attığı çavganı rakibine değil de ata isabet ettirmişse bir sayı kaybeder.
Ciritçi karşı taraf oyuncusundan kendisini sakınmak için çeşitli hareketler yapar, atın sağına soluna, karnının altına, boynuna ağar. Bazı ciritçiler rakibi kaçıp dizisine ulaşana kadar üç-dört cirit savurarak isabet ettirmek suretiyle sayı toplar. Bu arada başına, gözüne, kulağına cirit isabet eden bazı oyuncuların yaralandığı olur.
Öte yandan cirit oyununda ölüm olmaması için, daha evvelleri hurma ve meşe ağacından 70-100 santim uzunluğunda, 2-3 cm. kutrunda yapılan ciritler, daha sonraları kavak ağacından yapılmaya başlanmıştır. Sopaların uçları silindir şeklinde kesilerek yuvarlatılır. Kabukları yontulur. Bu isabet halinde bir yara açılmasını ve ölüm tehlikesini yok etmek için alınan bir tedbirdir.
Seyredenler ciritçileri ve atları teşvik için çeşitli şekilde bağırır, onları heyecana getirirler.
Ciritçiler arasında birbirine hasım olanlar varsa, bunların karşı tarafta yer almamasına dikkat edilir, aynı dizi içine dahil edilirler. Gençler büyüklerinin bu görüşüne boyun eğer. Büyükler de bu töreye uyarlar. Eski ciritçilerden bir kurul, oyunun sonucunu ilân eder.
Cirit sona erince, cirit oyununu düzenleyenler başarılı olanlara ödüller, ziyafetler verir.
Cirit Oyunu Alpaslan la beraber Anadolu ya girmiş daha sonra Avrupa ya ve Arabistan ülkelerine sıçramıştır. 17. yüzyılda Fransa da, Almanya da ve diğer ülkelerde de Cirit Oyunu yayılmıştır.
Konya Turizm Derneği nin 1972 eylülünde düzenlediği Cirit Oyunları Şenliği dikkatleri tekrar bu ulusal sportif savaş oyunumuzun üstüne çekmiş bulunmaktadır. Bütün Yurt da ilgi görmesi ve canlanması bu tür oyunlarımız için bir kazanç olacaktır.
CİRİT OYUNUNDA KULLANILAN TERİMLER
Değnek; Deynek: Çeşitli yörelerde cirit oyununa verilen ad.
Cirit Havası: Cirit oynanırken davul ve zurna ile özel ritmlerde çalınan ezgilerin tümü ya da bir tanesi.
At Oyunu: Ciritin Tunceli ve Muş yöresindeki adı.
At Oynatma Havası: Tunceli ve Muş yörelerinde ciritten önce at oynatma için özel ritmlerde çalınan ezgi ve ritmlere verilen ad.
Rahvan: Atın iki ayakla koşar gibi aynı yanda bulunan ayaklarını aynı anda atarak yaptığı, biniciyi sarsmayan bir yürüyüş şekli
Rahvan At: Biniciyi sarsmadan yürüyen at.
Tırısa Kalkmak: Atın çaprazlama ayak atarak hızlı ve sarsıntılı yürüyüşüne denir.
Dörtnal: Atın en hızlı koşuşu.
Hücum Dörtnal: Atın en hızlı koşuşunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.
Adeta: Atın düz yürüyüşü.
Aheste: Atın ağır ağır, arka kalçalara yüklenerek yürüyüşü.
At Başı: İki atın bir hizada oluşu.
At Cambazı: Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.
At Oynatmak: Ciritte hüner göstermek.
Sipahi, Sipah, İspahi: Eskiden Yeniçeriler zamanında bir sınıf atlı askere denirdi. Fakat iyi at binen kişilere de at oyunlarında becerisi olan oyunculara da çeşitli yörelerde bu adlar kullanılmaktadır.
Seymen Olmak: Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarının düğün nedeni ile Ankara dolaylarında giyilmesine denir.
Osmanlı: Atlı, suvari, anlamında kullanılmaktadır.
Menzil: Ciritte at üzerinde sıra biçiminde duranlara verilen ad.
Alan: Cirit meydanına verilen ad. Cirit oynanan yer.
Şehit: Ciritte isabet alıp ölenlere verilen ad.
Acemi: Savurduğu ciriti ata değen oyuncuya denir. Yediden yetmişe olmasa bile geniş bir yaş gurubun ilgi gösterdiği cirit sporunun kurulan kulüplerle önümüzdeki dönemlerde daha bir yaygınlaşarak gelişmesi bekleniyor.

(Kangal Gündem Gazetesi)